Министерство высшего и среднего специального образования СНГ

“Beze egri chizig’i” 
sPlan 7.0 dasturida bezeni kub simon egri chizig’idan 
foydalanamiz  –  bu  egri  chiziq  to’rtta  tayanch  nuqtasiga  ega:  boshlang’ich  yakuniy  va 
ikkita  oraliq  ikkita  oraliq  nuqtalar  egri  chiziq  shaklini  boshqarish  uchun  kerak.  Siz  bir 
necha beze egri chiziqlarini hosil qilishingiz mumkin ketma  – ket keladigan bu holatda 
birinchi  egri  chiziqni  oxirigi  nuqtasi  ikkinchi  egri  chiziqni  boshlang’ich  nuqtasi 
hisoblanadi (227- rasm).  
 
227- rasm. Beze egri chizig’ini hosil qilish. 
 

---

246 
 
  
Bundan buyog’ida ham  barchasi yuqorida bayon qilingani kabi tushuriladi, birinchi 
shaqillatish  egri  chiziqni  boshlangich  nuqtasi  holatini  aniqlaydi  keying  ikkitasi  oraliq 
nuqtalar  holatini  to’rtinchisi  esa  beze  egri  chizig’ini  yakuniy  nuqtasi  holatini  aniqlydi. 
Agar biz yana bitta egri chiziqni yaratishni hohlasak shunda faqat ikkita oraliq nuqtani 
va  yakuniyni  tanlaymiz  chunki  bu  egri  chiziqni  boshlang’ich  nuqtasi  oldingi  beze  egri 
chizig’ini oxiri hisoblanadi. Chizmani tugatish uchun sichqonchani o’ng tugmasini sPlan 
7.0  varrag’ida  shaqillatamiz  beze  egri  chizig’ishini  chizish  rejimidan  chiqish  uchun 
sichqonchani  o’ng  tugmasini  yana  bir  marta  bosamiz  sichqonchani  beze  egri  chizig’I 
bo’yicha  ikki  marta  shaqillatganimizda  bu  elementni  xossalari  darchasi  ochiladi.  Bu 
darchadan  turib  shunday  xossalarni  o’zgartirish  mumkunki  chiziqni  stilli  kengligi  va 
rangini  shuningdek  egri  chiziq  uchlariga  strelkani  o’rnatishimiz  mumkin.  Beze  egri 
chizg’ini  hoaltini  o’zgartirish  uchun  sichqoncha  bilan  qismni  tegishli  qismini  oq 
kvaedratchalardan tashqariga chiqarish kerak bo’ladi. 
Yangi  beze  egri  chizig’I  oxirigi  chizilgan  egri  chiziqni  parametrlari  bilan  har  doim 
yaratiladi (228- rasm). 
 
 
228- rasm. Beze egri chizig’ining xususiyatlari. 
 
Bundan buyog’iga bizda juda qiziqarli 
“O’lchamlar” 
tugmasi keladi, uni bosamiz va 
o’zimizning egi chizig’imzni boshidagi chorrahaga olib kelamiz (229- rasm). 

---

247 
 
  
 
229- rasm. O’lchamlar tugmasi bilan ish boshlash. 
Bundan  buyog’iga  beze  egri  chizig’ini  yakunidagi  chorrahaga  kelamiz  linyalar  mos 
kelganda qizil kvadratcha paydo bo’ladi (230- rasm). 
 
230- rasm. Beze egri chizig’ini yakunidagi chorrahaga olib kelish. 
 
(O’lchamning 
tugallanishi)  o’ng  tugmachani  shaqillatamiz  va  o’zimizni 
chorrahamizni biroz pastga yurga’azamiz yana bir marta o’ng tugmani shaqillatamiz  (bu 
o’lchamlarni  belgilanishini  oxiri)  bu  tugmani  harakatini  to’liq  o’chirish  uchun,  o’ng 
tugma yana bir marta shaqillatiladi bundan nima kelib chiqganini ko’ramiz (231- rasm). 
 
 
231- rasm. O’lchamning tugallanishi. 
Buning  uchun  sichqonchani  g’ildiragi  bilan  masshtabni  biroz  oshiramiz.  Bizda  egri 
chiziqni rasmi paydo bo’ldi va o’lchamlari qo’yildi (232- rasm). 

---

248 
 
  
 
232- rasm. Egri chiziqning oxirgi shakli. 
Har  qanday  figuraga  o’lchamlarni  qo’yish  mumkin.  Buning  uchun  o’lchamlar 
tugmasini  kichik  qizil  uchburchagini  bosishimiz  kerak  va  tushgan  ro’yxatdan  linya 
o’lchamlarini kerakli ko’rinishni tanlaymiz.