Министерство высшего и среднего специального образования республики узбекистан

Bosqichma-bosqichlilik. Moddiy rag’batlar mikdori muttasil ko’payib borishini amaliyotda hisobga olish kerak. Bir marotaba katta miqdorda mukofot berish, xodimlarda navbatdagi rag’batlantirish mikdori o’sha katta mukofotdan kam bo’lmasligiga umid uyg’otadi. Ana shu umid oqlanmasa, xodimlarning qiziqishi pasayishiga sabab bo’ladi. Shuning uchun rag’batlantirish darajasi qancha yuqori bo’lmasin, uni pasaytirish maqsadga muvofiq emas. Amaliy tadqiqotlar rag’batlantirishning istalayotgan va real darajasi o’rtasida chiziqli bogliqlik mavjud ekanligini ko’rsatadi. Rag’batlantirish mikdori oshirilgan zahoti, ko’p hollarda, bajarilgan bir xil mehnat uchun yanada kattaroq mukofotga umid qilinadi.

Mehnat natijasi va unga to’lanadigan haq o’rtasidagi uzilishni iloji boricha kamaytirish. Chet eldagi ko’pchilik firmalarning haftabay ish haqi to’lashlari, eng avvalo, xuddi ana shu tamoyilga rioya etishlari bilan bog’liqdir. Rag’batlantirishningdarhol amalga oshirilishi samaradorligi ko’pdan beri yaxshi ma’lum. Amalga oshirilgan tajribalar ushbu tamoyilga amal qilish, hatto mukofot miqdorini kamaytirish mumkinligini ham isbotlaydi. Chunki, odamlarning aksariyati “Kam bo’lsa ham darhol to’lansin!” tamoyiliga moyildirlar. Bundan tashqari, rag’batlantirishning tez-tez amalga oshirilishi, uning mehnat natijasi bilan bog’liq bo’lishidan iborat ta’sirchan kuchga ega.