Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан

Xromatik va axromatik ranglarni ko‘rsating.

4. 
   Miyaning qaysi qismi qaysi analizator ta’sirini qabul qiladi?
   

№	analizator
1
2
3
4
5

5. 
   T ilning qaysi bo‘lagi qanday tamni bilishga xizmat qiladi?
   

1
2

№	tamlar
1
2
3
4

3 4

6. 
   statik sezgilar hamda Organik sezgilarni ajratib yozing.
   

№	statik sezgilar	Organik sezgilar
1
2
3

1. 
   Og‘irlik
   
2. 
   Og‘riq
   
3. 
   chanqoq
   
4. 
   Qarshilik
   
5. 
   organlar harakati
   
6. 
   noxush tuyg‘ular
   

7. 
   Sezgi qonuniyatlarini unga mos ta’rif bilan birlashtiring.
   

№	Sezgi qonuniyatlari				Mazmuni
1	salbiy moslashish			A	Boshqa analizator faoliyati ta’sirida analizator sezuvchanligining o‘zgarishi
2	sezgilarning o‘zaro ta’siri			B	qo‘zg‘alish ta’sirida boshqa analizatorlarga xos bo‘lgan bir xil sezgi analizatorining hosil bo‘lishi
3	ijobiy moslashish			C	seskantiruvchining davomli ta’sirida sezgining to‘liq g‘oyib bo‘lishi
4	sensibilizatsiya			D	kuchsiz seskantiruvchi ta’sirida sezuvchanlikning oshishi
5	sinesteziya			E	Analizatorlarning o‘zaro ta’sirlashishi, hamda, muntazam mashqlar natijasida sezuvchanlikning oshishi
Javoblar:		1-	2-		3-	4-	5-

8 Quyida berilgan oliy nerv markazlari inson bosh miyasining qayerida joylashgan:

1. 
   yozuv (o‘ng qo‘l;) 2) mo‘ljal olish; 3) geometrik shakllarni aniqlash; 4) gapirish; 5) mo‘ljal olish(o‘zi turgan joyni aniqlash ): 6) ko‘rish; 7) eshitish; 8) hisoblash; 9) siypalash (chap qo‘l)
   

Bosh miya	javob raqamlar
Chap yarim shar
O‘ng yarim shar

9 Quyida berilgan somatik va vegatativ nerv tizimlarining inson nerv tizimida qanday vazifa bajarishini aniqlang:

1. 
   nafas olish tizimi;) 2) silliq tolali muskullar faoliyati ; 3) sklet muskullari faoliyati; 4) yurak muskullari faoliyati; 5) ko‘rish tizimi): 6) eshitish tizimi; 7) ovqat hazm qilish tizimi; 8)hid bilish tizimi; 9) ayirish tizimi
   

Nerv tizimi	javob raqamlar
Somatik nerv tizimi
Vegatativ nerv tizimi

SEZGI mavzusi yuzasidan anagramma

S	S	E	Z	G	I	A	N	A	L	I
E	E	K	S	T	S	R	O	T	A	Z
N	O	R	P	R	O	R	E	T	S	E
S	P	R	I	O	R	E	V	I	T	P
I	I	T	P	E	S	T	E	S	E	Z
B	V	Z	K	I	L	N	A	CH	V	U
I	I	N	T	R	O	O	R	E	T	S
L	V	I	B	R	G	V	I	T	P	E
I	I	S	T	A	E	SH	I	T	I	SH
Z	Y	K	O’	R	I	SH	I	O	R	G
A	A	K	I	T	A	X	K	I	N	A
T	A	X	R	O	M	R	O	M	A	T
S	A	D	A	P	T	A	T	S	K	I
I	K	I	N	E	S	T	E	I	Y	A
Y	E	F	F	A	K	I	T	T	U	SH
A	R	E	N	T	A	T	S	I	Y	A

1. Sezgi	9. Ko’rish
2. Analizator	10. Organik
3. Ekstroretsiptiv	11. Axromatik
4. Proprioretseptiv	12. Xromatik
5. Sezuvchanlik	13. Adoptatsiya
6. Interoretseptiv	14. Sensibilizatsiya
7. Vibratsiya	15. Afferentatsiya
8. Eshitish	16. Tush

MAVZU BO‘YICHA TEST TOPSHIRIQLARI
1. Sezgi – bu:

a) moddiy dunyo jismlari va hodisalarining alohida xossalarini aks ettirishdan iborat bo‘lgan miya ta’sirlanishi;

b) sodda tuzilgan psixik jarayon bo‘lib, u moddiy dunyo jismlari va hodisalarining alohida xossalarini aks ettirishdan, shuningdek, seskantiruvchilarning mos bo‘lgan retseptorlarga bevosita ta’siri ostidagi organizmning ichki holatlaridan iborat;

v) moddiy dunyo jismlari va hodisalarining bosh miya po‘stlog‘ida aks etish jarayoni;

g) atrof-olamga bo‘lgan munosabatningsub’ektiv kechinmasi jarayoni.

2. Retseptorda hosil bo‘lgan qo‘zg‘alishlarning asab tizimining yuqori darajalariga o‘tkazilish yo‘llari ... deb ataladi:

a) afferent;

b) efferent;

v) samarali;

g) affektiv.

3. Seskantiruvchining ikkila jadalligi o‘rtasidagi eng kichik o‘lchami ta’sirida paydo bo‘ladigan dastlabki his etish ... deb ataladi:

a) absolyut quyi bo‘sag‘a;

b) farqlash bo‘sag‘asi;

v) sezgilarning vaqtinchalik bo‘sag‘asi;

g) jadallikka nisbatan sezuvchanlik ko‘lami.

4. Organizmning ichki muhitidagi ta’sirlarni aks ettiradigan retseptorlar ... deb ataladi:

a) eksteroretseptorlar;

b) interoretseptorlar;

v) proprioretseptorlar;

g) ichki retseptorlar.

S E Z G I

1. Javob:

1 2 3

1. 
   periferik (retseptor) – tashqi quvvatni nerv jarayoniga o‘tkazadigan maxsus transformator qismi
   
2. 
   analizatorning periferik bo‘limining markaziy analizator bilan bog‘laydigan yo‘llarni ochadigan afferent (markazga intiluvchi) va efferent (markazdan qochuvchi) nervlar
   
3. 
   analizatorning periferik bo‘limlaridan keladigan nerv signallarining qayta ishlanishi sodir bo‘ladigan qobiq osti va qobiq bo‘limlari
   

2. Javob:

№	Ta’riflar	Sezgi turlari
1	Tashqi muhitdagi narsa va hodisalarning xususiyatlarini aks ettirishgamoslashgan hamda retseptorlari tananing sirtqi qismida joylashgan sezgilar	ekstroretseptiv sezgilar
2	Ichki tana a’zolari holatlarini aks ettiruvchi hamda retseptorlari ichki tana a’zolarida, to‘qimalarda joylashgan sezgilar	interoretseptiv sezgilar
3	Tanamiz va gavdamizning holati hamda harakatlari haqida ma’lumot (axborot, xabar) beruvchi muskullarda, bog‘lovchi paylarda, mushaklarda joylashgan sezgilar	proprioretseptiv sezgilar

3. Javoblar: Barchasi to‘g‘ri (1,2,3,4,5,6,7,8)
4. Javob:

1- axromatik ranglar

2- xromatik ranglar

№	analizator
1	Quloq
2	Ko‘z
3	Teri
4	Burun
5	Til

5 .


6. Javob:

№