Mineralogiya

Psilomelan – MnO · MnO₂ · nH₂O. Kimyoviy tarkibi o`zgaruvchan MnO – 60-80%, H<sub>2</sub>O – 4-6% atrofida. Rombik singoniyali, ko`pincha koncentrik zonal tuzilishdan oqiq shakllar yoki dendritsimon gardlari ham uchraydi. Uning rangi qora ba`zan qo`ng`ir-qora, yarim metall kabi yaltiraydi. Qattiqligi – 4-6, solishtirma og`irligi 4,4-4,7 ancha mo`rt. Bu guruhga kiradigan minerallar ma`danlarning oksidlanish zonalarida cho`kish yo`li bilan hosil bo`ladi. Psilomelanli gigant cho`kindi marganec konlari (Chiaturi – Gruziya, Nikopol – Ukraina) mavjud.


K a r b o n a t minerallari
Karbonat guruhi minerallari Yer po`stida juda keng tarqalgan. Keyingi yillarda olingan ma`lumotlarga qaraganda karbonatlar minerallarining soni 90 dan ortiq. Ularning oralarida keng tarqalganlari:
Kalsit – CaCO₃
Aragonit – CaCO₃
Magnezit – MgCO₃
Stronsianit– SrCO₃
Smitsonit – ZnCO ₃
Viterit – BaCO₃
Rodoxrozit – MnCO₃
Serussit – PbCO₃
Siderit – FeCO₃
Dolomit – CaMg(CO₃)₂
Malaxit – Cu₂ [CO₃ ](OH)₂
Azurit – Cu₃(CO₃)₂(OH)₂

Bular orasida kalsit – CaCO₃ juda ko`p tarqalgan bo`lib, u asosan dengiz cho`kindisi tariqasida g`oyat katta qatlamlarni tashkil qiladi. Bulardan tashqari karbonatlar turli konlarda ma`dan minerallarining yo`ldoshi sifatida xizmat qiladi.

Karbonatlarning asosiy kationlari quyidagilar: Ca, Mg, Na, Fe; nisbatan kamroq - Cu, Zn, Pb, Mn, Tr, Bi. Suvsiz korbanatlarning qattiqligi yuqori bo`lmaydi, odatda 3-5 atrofida karbonatlarning suvda eruvchanligi yuqori. Karbonat guruhi minerallarining rangi xilma-xil. U asosan ion-xromoform elementlarga bog`liq. Masalan, mis karbonatlar – yashil va ko`k, uranli-sariq. Lantanoidga boy karbonat minerallari - qo`ng`ir, kobaltli binafsha, ammo asosan ular rangsiz bo`ladi.

Aksariyat karbonatlar ekzogen va gidrotermal jarayonlarda paydo bo`ladi, chunki ularning ko`pchiligi okean va dengizlarda, nisbatan kamrog`i – gidrotermal sharoitda yuzaga keladi. Karbonat guruhiga kiradigan minerallar suvsiz va suvli turlarga bo`linadi.