Mineralogiya

Shpinel – MgAl₂O₄. Tarkibida MgO – 28,2, Al₂O₃ – 71,8% tashkil etadi. Bulardan tashqari FeO, ZnO, MnO, Fe₂O₃ va Cr₂O₃ uchraydi. Ushbu birikmalar tufayli shpinelning boshqa turlari hosil bo`ladi. Gersinit – FeAl<sub>2</sub>O<sub>4</sub>, ganit – ZnAl<sub>2</sub>O<sub>4</sub>, galaksit – (Mn,Fe)Al<sub>2</sub>O<sub>4</sub>. Shpinel kubik singoniyali. Odatda jinslar oralarida oktaedrik shakllarda uchratish mumkin. Uning kristallari uncha katta bo`lmaydi, ba`zan yirik 25 sm.lik donalari uchraydi. Shpinel rangsiz, shaffof, har xil rangli - qizil, pushti, yashil, ko`k ranglilari mavjud. U shisha kabi yaltiraydi, qattiqligi – 8, solishtirma og`irligi – 3,8, kislotalar ta`sir etmaydi.

Shpinellar kontakt-metasomatik jarayonlar maxsuli bo`lib, granatlar, piroksenlar bilan birga paragenetik uyushmalarda uchraydi.

U ba`zan pegmatitlarda yuzaga keladi. Shpinellar o`rta darajali metamorfizm jarayonlarda yuzaga kelgan gneyslar va kristallik slaneslar oralarida uchratish mumkin. Qizil rangli qimmatbaho asl shpinellarning konlari Seylon, Birma, Tailand, Afg`onistonlarda topilgan. Shpinelning mutlaqo shaffof va darzi yo`q yirik kristallari qimmatbaho bezak toshlar sifatida ishlatib kelinmoqda.