Mineralogiya

Sulfatli birikma minerallari
A. Suvsiz sulfatlar
Tenardit – Na₂SO₄ Selestin – SrSO₄

Glauberit – Na₂Ca[SO₄]₂ Barit -BaSO₄

Angidrit – CaSO₄ Anglezit - PbSO₄

Murakkab sulьfatlar:
Broshantit – Cu₄[SO₄](OH)₆

Alunit - KH₃[SO₄]₂(OH)₆

Yarozit - KFe₃[SO₄] (OH)₆

Mirabilit – Na₂SO₄ · 10H₂O

Kizerit – KFe₃[SO₄]₂(OH)₆

Astraxanit – Na₂Mg[SO₄]₂ · 4H₂O

Gips – CaSO₄ · 2H₂O₄

Epsomit – MgSO₄ · 7H₂O

Butit - CuSO₄ · 7H₂O

Goslarit – ZnSO₄ · 7H₂O

Melanterit – FeSO₄ · 7H₂O

Morenozit - NiSO₄ · 7H₂O

Biberit – CoSO₄ · 7H₂O

Xalkantit – CuSO₄ · 5H₂O

Pikkeringit – MgAl[SO₄] · 22H₂O

Algonogen – Al₂[SO₄]₃ · 16H₂O

Mendosit -NaAl[SO₄]₂ · 12H₂O

Uranopilit –U₆O₁₂ (OH)₁₀ [SO₄] · 12H₂

Volframatlar va molibdatlar
Bu guruhga 15 dan ortiq minerallar kiradi. Ularning aksariyati volfram va molibden kislotalarining tuzlari. Minerallarning asosiy qismini Ca, Fe, kamroq Pb, Mn⁺², Cu⁺², kationlar tashkil qilib, ba`zan o`zaro izomorf qatorlarini hosil qiladi.

Volframat guruhiga gubnerit – MnWO – ferberit – FeWO₄ izomorf aralashma qatori minerallari kiradi. Bularning ko`p xususiyatlari bir-biriga juda yaqin va tabiatda ular keng tarqalgan.

Volframit (Mn,Fe)WO₄ . Yunoncha «bo`ri ko`pigi» ma`nosini anglatali. Bu mineral bilan aralashgan qalayi ma`danlarini eritganda, qalayi ustida ko`pik paydo bo`ladi. Shuning uchun mineralning nomi shu xususiyati asosida yuzaga kelgan. Ferberit – FeWO₄, volframit – (Mn,Fe)WO₄, gubnerit – MnWO₄ lar izomorf qatorining tarkibi o`zgaruvchan, ularning chegaralari quyidagicha: ferberit – 100-80%, volframit – 80-20% va gubneit – 20,0% ni tashkil etadi. Ular tarkibida ba`zan (Nb,Ta)₂O₆ – 2,5%, CuO – 1,3% miqdorda aniqlangan.

Volframit monoklin singoniyali, tabiatda qalin tabletkasimon yoki prizmatik qiyofalarda va ba`zan yaxlit yirik donador agregatlar bo`lib uchraydi. Uning rangi - qora, gubnerit qizg`ishroq yoki binafsha rang, ferbergit esa qora bo`ladi. Yaltirashi oynadek, olmosdek, ba`zan yog`langandek tuyuladi. Mineralning qattiqligi – 5,5, solishtirma og`irligi – 7,5 gacha.

Volframit –gipogen mineral kontakt-metasomatik (skarn), greyzenlarda va yuqori haroratli gidrotermal jarayonlarda yuzaga keladi. U ancha barqaror mineral va kon atrofida sochilmalar hosil qiladi. Volframit aksariyat holda kassiterit, vismutli sulfidlar, vismutin, topaz, berill, molibdenit, magnetit, arsenopirit, pirit, jilbertitlar bilan birga assosiatsiyalarda uchraydi (Zabaykalye, Rossiya, Qozog`iston, Ta-yu, Kit-an, Xitoy, Vyetnam, Birma va AQSHning janubiy shtatlari). Volframit WO3 qazib olishda asosiy manbalardan biri.