Mineralogiya

Xrizoberill – BeAl₂O₄. Uning turlari – zumrad kabi yashili aleksandrit deyiladi. Xrizoberill tarkibi quyidagicha: BeO – 19,8%, Al₂O₃ – 80,2%, aralashma sifatida Fe₂O₃ – 3,5-6%, ba`zan TiO₂ – 3% gacha vaf Sr₂O₃ – 0,4% ishtirok etadi.

Aleksandritning zumrad kabi yashil rangi xrom aralashmasiga bog`liq. Xrizoberill – rombik singoniyali bo`lib, kristallari qalin taxtasimon, ba`zan qisqa va uzun ustunsimon prizmatik bo`ladi. Xrizoberill odatda sariq rangli, yashilroq goho rangsiz bo`ladi. Uning qattiqligi – 8,5, solishtirma og`irligi 3,8, ulanish tekisligi ba`zi tomonlari bo`yicha mukammal. U kislotalarda erimaydi, ancha barqaror mineral.

Xrizoberillning mineral uyumlari pegmatitlarda, kontakt-metasomatik jarayonlarda yuzaga keladi. U slaneslar oralarida ham paydo bo`ladi va zumrad va dalashpatlari bilan birga uchraydi. Xrizoberillning shaffof, go`zal rangli xillari qimmatbaho bezak tosh sifatida ishlatilmoqda.