Mineral о‘g‘itlar samaradorligini oshirish yо‘llari

Mineral о‘g‘itlar tuproq unumdorligini oshiradigan, о‘simliklarni oziq elementlar bilan ta’minlaydigan manba

Qishloq xо‘jalik ekinlari hamma mamlakatlarda ham tuproqlarda о‘sadi. Biroq hosildorlikni kо‘taradigan eng qudratli omillardan biri mineral va organik о‘g‘itlardir. Birlashgan Millatlar Tashkilotining FAO bо‘limi 20 yil davomida dunyoning 40 mamlakatida tuproqqa о‘g‘it qо‘llab hosilni kо‘paytirish bо‘yicha tajribalar о‘tkazib, ularning natijalarini e’lon qilib kelgan va о‘g‘it hosildorlikni kо‘paytirish funksiyasini bajarayotganini isbot qilgan.

О‘zbekiston paxtachilik institutining Oqqovoq tajriba stansiyaidagi kо‘p yillik dala tajribasi, Rossiyaning Moskva qishloq xо‘jalik akademiyasidagi kо‘p yillik dala tajribasi, Angliyaning Rotamsted tajriba stansiyasidagi kо‘p yillik dala tajribasi, Amerika Kaliforniya universiteti eksperimental dalasidagi kо‘p yillik dala tajribalari ma’lumotlarida ham о‘g‘it hosildorlikni kо‘paytirishning asosiy omili ekanligi ta’kidlangan. Shu tajribalarning natijalariga kо‘ra, yer sharidagi barcha ekin ekiladigan tuproqlarning о‘zi о‘g‘itsiz 5-15 s/ga, ayrim holatlarda 20 s/gacha hosil bera oladi [96].

Bugungi kunda yer sharida 800 mln dan 1 mlrd gacha aholi yarim tо‘q holatda yashamoqda. Chunki mazkur aholi mamlakatlari о‘z qishloq xо‘jalik ishlab chiqarishida yer va ekinlarga о‘g‘it qо‘llamaydi, bir kishiga 100-120 kg tо‘g‘ri keladigan don hosili oladilar. Bunga esa qorin tо‘ymaydi. Yevropa, Amerika, Xitoy, Rossiya, Yaponiya kabi mamlakatlar esa 1 kishi hisobiga 500, hatto 1500 kg gacha don ishlab chiqaradi. Chunki bu mamlakatlar о‘z qishloq xо‘jaligida mineral о‘g‘itlarni yetarli miqdorda qо‘llaydi.

Rivojlanishning hozirgi bosqichida hosildorlikni oshirish funksiyasini о‘g‘it bajarmoqda. Biroq, albatta, tuproqni ham sog‘lom, unumdor saqlashimiz, xossa va holatini doimo yaxshilab borishimiz lozim.

О‘g‘it, albatta, zarur, chunki u ekinlarga tuproqda yо‘q yoki kam bо‘lgan oziq elementlarni yetkazib beradi. О‘g‘itsiz qishloq xо‘jalik mahsulotlari ishlab chiqarishni kо‘paytirish mumkin emasligining boisi ham shunda.

Mineral о‘g‘it hosilni bir necha barobar kо‘paytirishi allaqachon isbot qilingan. О‘g‘it hosilni 15 martagacha kо‘paytirishi mumkinligini birinchi marta rus kimyogari D.I.Mendeleyev aytgan edi. Bizning davrimizga kelib, uning fikri о‘z isbotini topmoqda.

Bugungi kunda mineral о‘g‘itlarning ahamiyatini hamma biladi. Shuning uchun ham uni kо‘proq ishlab chiqarish masalasi kun tartibidagi doimiy mavzu hisoblanadi.

4.