Milliy universiteti

37-Mavzu Access berilganlarni boshqaruv tizimi 
Berilganlar  bazasini  yaratishda  juda  ko'p  dasturlardan  foydalanish  mumkin.  hozirgi  kunda 
Microsoft  Office  tarkibiga  kiruvchi  Microsoft  Access  dasturi  ham  ana  shunday  dasturlardan  biri 
hisoblanadi va u foydalanuvchilar uchun onsonligi, yuqori darajada malakali foydalanuvchi bo'lishi 
shart  emasligi  bilan  hozirgi  kunda  keng  o'rganilmoqda  va  foydalanilmoqda.  Undan  tashqari  bu 
dastur  alohida  o'rnatishni  talab  etmasligi  bilan  ham  qulaydir.  Dasturni  ishga  tushirish  uchun 
Microsoft  Office  tarkibidagi  Microsoft  Assess  piktogrammasi  ustida  sich?onchani  bossak,  amaliy 
dastur ishga tushadi va ekranda Assess oynasi paydo bo'ladi: 
Oynaning birinchi sarlav?a satrida amaliy dasturning nomi Microsoft Access deb yozilgan, 2-
satrida  esa  ?uyidagi  tartibda 
menyu punktlari joylashgan: 
Fayl 
Pravka 
Vid 
Vstavka Servis Okno ? 
Uchinchi (to'rtinchi,...) 
satrlarda  uskunalar  paneli 
(ko'p 
hollarda 
Vid 
menyusining 
Standart 
paneli) 
piktogrammalari 
joylashgan. 
Uskunalar 
panelining  tagidagi  qism 
ishchi  maydon  ?isoblanadi. 
Bu  oyna  yordamida  biz 
yangi 
BBni 
tashkil 

---

 
89 
?ilishimiz yoki mavjud BBni ochib ular ustida ishlashimiz mumkin. 
Jadvallar(Tablitsi) - BBning ma'lumotlar saqlaydigan asosiy ob'ekti. 
So'rov(Zaprosi) - BBdagi ma'lumotlarni tartiblash, biror kerakli ma'lumotni qidirib topish kabi 
vazifalarni bajaradi.
 
 
Ko'rinish(Formi)  -  BBga  jadvallardagi  ma'lumotlarni  kiritishda  qulaylik  yoki  joriy  BB  dagi 
ma'lumotlar  ustida  foydalanuvchi  uchun  qulay  bo'lgan  turli-tuman  shakldagi  ko'rinish  (forma)lar 
yaratadi.  Demak,  ko'rinish  (forma)  -  ekran  ob'ekti  bo'lib,  elektron  blank  tarzida  ifodalanib,  unda 
ma'lumotlar  kiritiladigan  maydon  mavjud  va  shu 
maydonlarga  kerakli  ma'lumotlar  joylashtiriladi  va 
jadval shu tariqa hosil qilinadi. 
hisobot(Otchyoti) 
- 
BB 
tarkibidagi 
ma'lumotlardan  kerakligini  printerga  chiqaruvchi 
qog‘ozdagi asosiy hujjat. 
Stranitsi(Sahifalar)  -  Bunda    berilganlar 
bazasidagi  ma'lumotlarni  internet  uchun  yaratish 
mumkin. 
Modul  -  Visual  Basic  dasturlash  muxitida 
yoziladigan  dastur  bo'lib,  nostandart  operatsiyalarni  foydalanuvchi  tomonidan  bajarilishiga  imkon 
yaratadi. 
Makros - bir ?ator buyru?lar majmui asosida hosil bo'lgan makro buyruq bo'lib, foydalanuvchi 
tomonidan jadval tuzishda juda qiyin hal qilinadigan jarayonlarni echadi. 
Sanab  o'tilgan  ob'ektlar  ustida  ishlash  uchun  oynaning  o'ng  tomonida  Otkrp'  (ochish), 
Konstruktor  (tuzish)  va  Sozdat  (yaratish)  degan  tugmalar  joylashgan.  Demak,  bu  tugmalar  Assess 
ning ishlash tartibini ifodalaydi. 
ACCESS da ishlash texnologiyasi 
ACCESS  ikki xil tartibda ishlaydi: 
1) proektirovanie (loyihalash); 
2) ekspluatatsiya (amaliy foydalanish). 
BBBT  qaysi  tartibda  ishlashidan  qat'iy  nazar,  uni  ishlatish  texnologiyasi  quyidagicha 
namoyon bo'ladi: 
Foydalanuvchi BBni ma'lum formada to'ldiradi, muayyan zapros (so'rov) orqali qayta ishlaydi 
va  natijalarni  otchyot  (hisobot)  tarzida  tashkil  qiladi.  Birgina  BBda  millionlab  foydalanuvchi  ish 
yuritadi, ammo tuzilmasiga qo'l tekkizmaydi. Foydalanuvchi, asosan, oltita ob'ektning turttasi bilan 
bemalol  ish  yuritadi.  Xullas,  ushbu  ob'ektlar  bilan  ish  bajarish  uchun  foydalanuvchi  quyidagi 
tugmalar bilan ish yuritishi mumkin: 
Otkrit - tanlangan ob'ektni ochadi. 
Konstruktor - tanlagan ob'ekt tuzilishini ochadi. 
Sozdat - yangi ob'ektlarni tashkil qiladi.