Milliy tadqiqot universiteti qoshidagi qarshi irrigatsiya va agrotexnologiyalar instituti

geodezik tayanch punkti (5-rasm) deyiladi. Bunday nuqtalar yig‘indisi geodezik tayanch shaxobchalarni tashkil etadi. Planli koordinatasi ma‘lum bo‘lgan tayanch punktga, planli tayanch punkt, absolyut balandligi ma‘lum bo‘lgan tayanch punktga esa balandlik tayanch punkt deyiladi. Shunga yarasha geodezik tayanch shaxobchalari planli va balandlik tayanch shaxobchalarga bo‘lindi.

• 5-rasm

• Geodezik tayanch shaxobchalari, davlat geodezik tayanch shaxobchalari, maxalliy geodezik tayanch shaxobchalari va plan olish tayanch shaxobchalariga bo‘lindi. Davlat geodezik tayanch shaxobchalari maxsus programma asosida barpo qilinadi va barcha masshtabdagi topografik planlarni olishda tayanch bo‘lib xizmat qiladi. Mamlakatimiz xalq xo‘jaligi va mudofaasiga turli ilmiy va texnikaga doir masalalarni yechishda xam davlat geodezik tayanch shaxobchalariga asoslanadi(6-rasm).

• 6-rasm

• Masofa yoki uzunlik xatoligi, asosan, masshtabga bog'liq bo'lib, 2 parallel orasidagi meridian uzunligi 2 xil tasvirlangan. Masalan, AB chizig'i (70° meridianda), CD (140° meridianda) bir-biriga teng emasligi ko'rinib turibdi. Ekvatorda uzunlik masshtabi bir xil bo'lib, u bosh masshtab deb yuritiladi. Mayda masshtabli kartalarda uzunlik masshtabi ekvator bilan boshlang'ich meridianda o'zgarmay saqlanib qoladi, ya’ni xatolik bo'lmaydi.
• Geografik kartalarda xatosiz tasvirlangan joylardagi uzunlik masshtabi o’‘zgarmaydi. Xatolik bilan tasvirlangan maydonlarda, masshtablar o‘’zgaruvchan bo’‘ladi, u xususiy masshtab deyiladi.

• E’tiboringiz uchun rahmat!