Milliy musiqa merosimiz, jumladan milliy cholg’u ijrochiligimiz tarixi ham eramizdan oldingi davrga borib taqaladi

Milliy musiqa merosimiz, jumladan milliy cholg’u ijrochiligimiz tarixi ham eramizdan oldingi davrga borib taqaladi. Xalqimiz va millatimizning barcha rivojlanishi davrida qo’shiq bilan bir qatorda dutor, tanbur, doira, ud, g’ijjak, qonun, qashqar rubobi kabi milliy cholg’u sozlarimiz qalb qo’riga, ko’ngil davosi sifatida bebaho mahnaviy ozuqa bo’lib xizmat qilgan. O’zbek milliy cholg’uchilik sanhati tarixini ko’zdan kechirar ekanmiz uning sahifalari naqadar qadimiy va rang-barangligining guvohi bo’lamiz. Ayni paytda u juda sermazmun ekanligini anglashimiz mumkin. Zero, diyorimizda tarbiyalanib voyaga yetgan buyuk ajdodlarimiz Abu Nasr al-Farobiy, Abu Ali Ibn Sino, Al-Beruniy, Umar Hayyom, Abdurahmon Jomiy, Alisher Navoiy kabi allomalar nafaqat Markaziy Osiyo xalqlari musiqa madaniyati, balki jahon tsivilizatsiyasiga ulkan hissa qo’shgan allomalardir. O’zbek musiqa madaniyati bilan bevosita shug’ullangan ko’pgina olimlar cholg’uchilik sanhati tarixiga oid turli fikrlarni bildirganlar. Nima bo’lganda ham bugun aytishimiz lozimki, Markaziy Osiyo hududida, xususan O’zbekistonda cholg’ularning turfa xillari va sozandalik sanhati bizga eng qadimiy merosdir. Uzoq o’tmishda dastlab urma zarbli xalq cholg’ulari paydo bo’lgan.

Chunki eng qadimgi mehnat qo’shiqlari ishning ritmik tuzilishi bilan bevosita bog’liq. Keyinchalik shovqinli cholg’ular paydo bo’lgan. Ijrochilar qarsak chalib ritmni tahkidlaganlar. Ijrochi ayollarning chapak zarblari o’ziga xos, takrorlanmas, go’zal holatni vujudga keltirar edi. Keyinroq xalq ustalari tomonidan qamish yoki bambuk poyasidan surnay, hushtak va nihoyat naylar yasaldi. Vaqt o’tishi bilan u cholg’ular yanada takomillashdi. Keyinchalik torli muzrob va torli kamonlik musiqa cholg’ulari paydo bo’ldi. Ulardan saroy ayonlarining marosimlarida, harbiy yurishlarda foydalanildi.