Milliy iqtisodiyot va uning makroiqtisodiy ko’rsatkichlari

Milliy hisoblar tizimida makroiqtisodiy ko’rsatkichlarMakroiqtisodiy
miqdor ko’rsatkichlari o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni milliy hisoblar tizimi
orqali quyidagicha ifodalash mumkin;
1)Barcha tarmoqlarning yalpi ishlab chiqarishi –oraliq iste’mol =
Yalpi ichki mahsulot.
2)Yalpi ichki mahsulot -amortizatsiya = sof ichki mahsulot.
3)Sof ichki mahsulot –biznesga egri soliqlar =milliy daromad
4)Milliy daromad –ijtimoiy sug’urtaga badallar –korporatsiya
foydasiga soliqlar –korporatsiyani taqsimlanmagan foydasi + transfert
to’lovlari =shaxsiy daromad.
5)Shaxsiy daromad –yakka tartibdagi soliqlar =Ixtiyordagi daromad.
Milliy daromad -bu, milliy ishlab chiqarishdan olingan daromad yoki
ijtimoiy ishlab chiqarishdagi barcha daromad turlarining yig’indisidir.
Yalpi milliy daromad quyidagicha hisoblanadi ; YaMD= YaIM+
horijdan olingan omilli daromadlar –horijliklarning ushbu mamlakat
hududidan olgan omilli daromadlari.
Shaxsiy daromad va milliy daromadningbir-biridan shunisi bilan
farq qiladiki, ishlab chiqarishda mehnat qilish evaziga olingan
daromadlarning bir qismi ( ijtimoiy sug’urtalar to’lovlari, korporatsiya
foydasiga soliq va korporatsiyaning taqsimlanmagan foydasi ) amalda
bevosita uy xo’jaligiga tushmaydi. Uy xo’jaligi hisobiga to’g’ri keladigan
daromadlarning bir qismi, masalan, (transfert to’lovlari) -mehnat natijalarini
bildirmaydi. Transfert to’lovlariga -sug’urta tashkilotlari tomonidan
to’lanadigan, ya’ni qarilikda va baxtsiz xodisalarga shuningdek ijtimoiy
dasturlarga asoslangan holda ishsizlarga to’lanadigan nafaqalar,
nogironlarga to’lanadigan har xil to’lovlar, ishsizlarga va pensionerlarga
to’lanadigan nafaqalar, iste’molchilar va davlat tomonidan to’lanadigan foiz
to’lovlari va boshqa to’lovlar kiradi
Shaxsiy ixtiyordagi daromad deb individual soliqlarni
to’lagandan keyingi daromadlarga aytiladi. Individual soliqlar -daromad
solig’i, xususiy mol-mulklarga va meros qolgan mulklarga solinidagan
soliqlardan iborat.