Milliy g‘oya va ma’naviyat asoslari kafedrasi intellektual va ma’naviy tarbiya asoslari fanining

G LO S S A R I Y  
 
AXLOQ (arab. xulqning ko‘pligi; lot. moralis  — xulq-atvor) — ijtimoiy ong shakllaridan biri, 
ma’naviy hayot hodisasi, ma’naviyat sohasiga oid tushuncha. Kishilarning tarixan tarkib topgan 
xulq-atvori,  yurish-turishi, ijtimoiy va shaxsiy hayotdagi o‘zaro, shuningdek, jamiyatga bo‘lgan 
munosabatlarini  tartibga  solib  turuvchi  barqaror,  muayyan  norma  va  qoidalar  yig‘indisi.  A. 
normalari kishilarning xatti-harakatlarida o‘z ifodasini topadi. Bunda ba’zi xatti-xarakatlar, xulq-
atvorlar  A.iy,  ba’zilari  A.sizlik  deb  baholanadi.  A.  ijtimoiy  ongning  eng    qad.  shakllaridan   
biridir.  Davr    o‘zgara    borgan    sari      har  qanday  hodisa  kabi  A.  ham  o‘zgaradi,  rivojlanib, 
takomillashib, ma’naviy madaniyatning ko‘rinishlaridan biriga aylanib boradi. A.ni alohida fal-
iy  fan  –  “Etika”  yoki  “Axloqshunoslik”  o‘rganadi.  Ilm,  bilim,  dunyoqarash,  idrok    va  iymon  
insonning xulq-atvorida o‘ziga xos tarzda aks etadi. Insoniylik madaniyati esa axloqiy fazilatlar 
orqali  namoyon  bo‘ladi.  A.  ijtimoiy  munosabatlar  zaminida  alohida  shaxs  sifatida  mavjud 
bo‘lgan  insonlarning  o‘z-o‘zini  idora  qilish  shakllari  va  me’yori,  o‘zaro  muloqot  va 
munosabatlarda ularga xos bo‘lgan ma’naviy kamolot darajasining namoyon bo‘lishi hamdir.