Milliy g„oya tarixi va nazariyasi

2-masalaning  bayoni: 
Milliy  g‗oyaning  amal  qilish  tamoyillari  fuqarolik 
jamiyati  va  huquqiy  davlat  barpo  etish,  hayotning  barcha  jabhalarida  olib 
borilayotgan  faol  mehnat  bilan  mustaqillikni  mustahkamlashga  qaratilgandir. 
Hozirgi  davrda  xilma–xil  mulkchilik  shakllari  va  mulk  egasining  qaror  topishi, 
Vatan  va  mustaqillik,  jamiyat  va  millat  munosabatlarining  yaxlitligi, 
mamlakatimizning  xalqaro  nufuzi  va  tichliksevar  aloqalarining  о‗sib  borishi, 
osoyishtalik,  milliy  totuvlik,  hamjihatlikka  xizmat  qiluvchi  g‗oyalar  ham  ana  shu 
tamoyillarning  tо‗la  namoyon  qilishga  xizmat  qiladi.  Ularning  hayotiyligi  xalq 
irodasiga,  ruhiyatiga,  milliy  tuyg‗ulari,  orzu  –  intilishlariga  mosligi  bilan 
belgilanadi. Shuningdek, barpo etilajak yangi jamiyat va unga borishning iqtisodiy, 
siyosiy,  huquqiy,  ma‘rifiy  yо‗l–yо‗riqlari  milliy  g‗oyaning  tamoyillariga  tayanish 
orqali samarali amalga oshish imkoniga ega bо‗ladi.  
Milliy g‗oyaning amaliyoti jamiyat va Vatan manfaatlari, yurt tinchligi, xalq 
farovonligi  tamoyillaridan  ajralgan  holda  zohir  bо‗lmaydi.  Bu  jarayon 
mamlakatimizda kechayotgan islohotlar jarayoni, insonparvar huquqiy demokratik 
davlat  yaratish,  zamonaviy  ulkan  qurilishlar,  yurtimiz  xalqaro  nufuzining  о‗sib 
borishi,  ma‘naviy–ma‘rifiy  sohada  yuz  berayotgan  yangilanishlar,  umuman, 
davlatimizning  iqtisodiy,  ijtimoiy,  siyosiy,  huquqiy,  ma‘naviy  hayotidagi  ijobiy 
о‗zgarishlar  tо‗g‗risida  halqimizda  tasavvur  va  tushunchalarni  hosil  qilib  borish 
lozimligini  kо‗rsatadi.  Fuqarolarni  milliy  g‗oya  tamoyillari  asosida  yashash  va 
faoliyat  yuritishga  о‗rgatishda  turli  jamoat,  ijodiy,  ilmiy,  tashkilotlar,  institutlar, 
siyosiy partiya va harakatlar, jamg‗armalarning о‗rni va ahamiyati katta. Bu borada 
davlat  organlari,  ommaviy  axborot  vositalarining  tashabbuskorligi  ham  alohida 
ahamiyatga molikdir.  
Bunda  ushbu  tamoyillarning  xalqimiz  xohish  irodasi,  milliy  manfaatlariga 
muvofiqligi,  har  bir  kishida  Vatanga  sodiqlik  va  milliy  g‗urur  tuyg‗usini 
о‗stirishga  yо‗naltirilganligi,  har  bir  fuqaroning  amaliy  faoliyati,  turmush  tarzi, 
tabiatidan  kelib  chiqish  juda katta  ahamiyat  kasb  etadi.  Mazkur  sohadagi birinchi 
navbatdagi  vazifa  odamlar  ruhiyatida,  tafakkurida  poklanish,  yangilanish  uchun 
shart–sharoitlar yaratish bilan birga О‗zbekiston jamiyatining ozod va obod Vatan 
barpo  etish  bilan  bog‗liq  maqsad  va  g‗oyalarini  amalga  oshirish  yо‗lida  xizmat 

---

qilishdir.  Bu  maqsad  va  g‗oyalar  butun  xalqimizning  umumiy  manfaatlarini  aks 
ettiradi.  
Ayni  paytda,  milliy  g‗oyaning  amal  qilish  tamoyillari  jamiyatdagi  barcha 
qatlam  va  ijtimoiy  kuchlarning  faoliyati,  maqsad  va  intilishlariga  ma‘naviy 
yо‗nalish  beradi.  Shu  tarzda  milliy  g‗oya  jamiyatdagi  turli  ijtimoiy  qatlamlarning 
manfaatlari  va  ehtiyojlariga  xizmat  qiladi,  ularni  amalga  oshirish  imkonini 
yaratadi.  
Milliy  g‗oyaning  amal  qilish  tamoyillari  shaxsning  erkinligi,  siyosiy  va 
huquqiy  imtiyozlarini  qо‗llab-quvvatlashi,  jamiyat  uchun  foydali  ishlarda 
insonning  faolligini  oshirishi,  umuminsoniy  meyorlarning  boyitilishi,  kishilarda 
yangicha  munosabatlar  qaror  topishi  uchun  kurash  olib  borishini  ham  anglatadi. 
Bundan  kuzatilgan  asosiy  maqsad  demokratik  о‗zgarishlar  hayotimizning  muhim 
yо‗nalishiga aylangan hozirgi davrda erkin fikrlovchi, о‗z faoliyatida bunga amal 
qiluvchi komil insonlarni voyaga yetkazishdan iborat.  
Shuni  alohida  ta‘kidlash  lozimki,  istiqlol  ma‘naviyati  sog‗lom,  barkamol 
avlodni  voyaga  yetkazish  haqidagi  orzular  rо‗yobga  chiqishi  uchun  shart-sharoit 
yaratdi.  Zero,  haqiqiy  farovon  jamiyatning  a‘zolari  ham  yetuk  ma‘naviyat  sohibi 
bо‗lishi  shart.  Chunki  о‗zligini  anglagan  inson,  о‗zgalar  hamda  millat,  jamiyat, 
Vatan  oldidagi  burch  va  ma‘suliyatini  ham  anglaydi.  Uning  qalbi,  tafakkuri  va 
ruhiyatida  bunday  ulug‗vor  fazilatlar  oson  va  samarali  kamol  topadi.  Ma‘naviy 
yetuk,  ruhi  sog‗lom  insonning  jismoniy  mehnati,  turmush  tarzi,  orzu-intilishlari 
ezgulikka tomon yо‗nalgan bо‗ladi.  
Mustaqillik 
yillarida 
odamlarni 
g‗oyaviy  tarbiyalash  va  jamiyat 
ma‘naviyatini 
yuksaltirish 
borasida 
ulkan 
ishlar 
amalga 
oshirildi. 
Fuqarolarimizning  о‗zligini  anglash,  qadr-qimmat,  iymon  e‘tiqod,  ona-  Vatanga 
muhabbat,  istiqlol  g‗oyalariga  sadoqat,  milliy  qadriyatlarga  hurmat  e‘tibor 
tuyg‗ularni  о‗stirib  borish  yо‗lidagi  harakatlar  о‗zining  samarasini  bera  boshladi. 
Odamlarning  ruhiyati,  dunyoqarashi  ijtimoiy  hayotga  munosabati,  amaliy 
faoliyatida tub о‗zgarishlar yuz bermoqda, ularning tafakkuri uyg‗onmoqda.  
Bugungi  kunda  milliy  g‗oyani  har  bir  inson,  ayniqsa  yosh  avlod  qalbi  va 
ongiga  singdirish  hayot  taqazosiga  aylandi.  Shu  bilan  birga,  mafkura  sohasida 
yanada samarali va izchil ish olib borish, mafkuraviy targ‗ibotni takomillashtirish, 
ushbu soha xodimlari malakasini oshirish, mavjud muammolarini hal qilish uchun 
amaliy seminarlar, anjumanlar, muloqotlar tashkil etish zaruriyati ortib bormoqda. 
Bu  о‗rinda  qabul  qilinayotgan  Farmonlar,  qonunlar  va  boshqa  hujjatlarning  asl 
mohiyatini,  ularda  bayon  qilingan  g‗oyalarni  keng  xalq  ommasi  ongiga 
yetkazishning benihoya dolzarbligini ta‘kidlash lozim. Chunki, huquqiy jamiyat va 
yuksak  ma‘rifatli,  ezgu  g‗oyali  inson  tushunchalari  biri–biridan  ajralmasdir. 
Madaniy bozorni ham, ma‘naviy sog‗lom jamiyatni ham ana shunday kishilargina 
yarata oladilar. Ularni voyaga yetkazmay turib milliy g‗oya tamoyillarining amalga 
oshganligi tо‗g‗risida fikr yuritish qiyin.  
Milliy  g‗oyaning  amal  qilish  tamoyillari  mamlakatimizda  yashaydigan 
kishilarning tinch–totuvligi, ijtimoiy–siyosiy va iqtisodiy baraqarorlikning qadriga 
yetishi,  jamiyatimiz  hayot tarziga xavf solishi  mumkin  bо‗lgan tahdidlarga  qarshi 
siyosiy,  huquqiy  hushyorligi  bilan  uzviy  bog‗liq.  Chunki,  hozirgi  davrda 

---

tarbiyalanayotgan  va  kelajakda  mamlakatimiz  uchun  mas‘ul  bо‗lgan  kishilar  ana 
shunday jarayonlarning mevasi ekanligiga aslo shubha yо‗q.  
I.Karimovning  milliy    g‗oya  konsepsiyasida,  bir  tomondan  milliy,  boshqa 
tomondan  umuminsoniy  manfaatlarni  himoya  qilishga  e‘tiborning  kо‗pligi 
О‗zbekistonning  buyuk  kelajagiga  ishoradir.  Umuman,  mazkur  konsepsiya 
iqtisodiyotda  bozor  islohotlarini  chuqurlashtirish,  siyosiy  sohada  inson  huquqlari 
va erkinliklarini himoya qilish, fuqarolik jamiyatini shakllantirish, ijtimoiy sohada 
inson  omilini  kuchaytirish,  pirovard  maqsadda  mustaqillikni  avaylab-asrashning 
yо‗l-yо‗riqlarini ilmiy jihatdan asoslab berganligi uchun ham qadrlidir.  
О‗zbekiston Respublikasi kо‗p millatli davlat bо‗lib, aholining tо‗rtdan uch 
qismi  о‗zbeklar  va  qolgan  qismi  turli  millat  va  elatlarga  mansub  fuqarolar 
hisoblanadi.  Mamlakatga  о‗z  nomini  bergan  millatning  boshqa  etnik  birliklarga 
bо‗lgan munosabatlariga qarab milliy munosabatlar shakllanadi. О‗zbeklar qadim-
qadimdan  boshqa  xalqlarga  nisbatan  bag‗rikenglik  kо‗rsatib  dunyoga  tanilgan 
xalqdir.  Chunki  Buyuk  ipak  yо‗lida  joylashgan  Vatanimiz  hududida  azal-azaldan 
kо‗plab  etnik guruhlar  yonma-yon  yoki  aralash  yashab kelganlar.  Shuning  uchun 
ham  diniy  va  milliy  bag‗rikenglik  (tolerantlik)  hech  mubolag‗asiz  millatimizning 
muhim belgilaridan bо‗lib qolgan.  
Prezidentimiz  I.Karimov  kо‗pgina  asarlarida  milliy  totuvlik  muhiti  ijtimoiy 
barqarorlikni  ta‘minlab  beruvchi  eng  asosiy  kafolat  ekanligini  ta‘kidlab  keldi.  U 
о‗z  asarlarida kо‗p  millatlilik  har  bir  millatning  milliy  ehtiyojlarini inobatga olib 
siyosat  olib  borilgan  taqdirda,  mamlakatda  ijtimoiy  barqarorlik,  demokratik 
jarayonlar  jadallashishi  va  ijtimoiy-iqtisodiy  taraqqiyot  sur‘atining  о‗sishi  yuz 
berishiga  asos  bо‗lishi  mumkinligi  tarixda  isbot  qilingan  haqiqat  ekanligi 
tо‗g‗risida gapirib о‗tadi.  
Har qanday tarixiy davrda, har bir mamlakatda: yurt tinchligi, Vatan ravnaqi, 
xalq  faravonligi  g‗oyasi  jamiyatning  ijtimoiy,  iqtisodiy,  siyosiy,  ma‘naviy 
rivojlanish  darajasini  belgilashda  mushtaraklashgan  universal  mezon  hisoblanib, 
millat,  elat  va  xalqlarning  tarixiy  shakllangan  mentalitetiga,  manfaatlariga    mos 
keladi. Shu nuqtai nazardan, yurt tinchligi, Vatan ravnaqi, xalq faravonligi g‗oyasi 
bilan  bevosita  bog‗liq  va  uning  mazmunini  ifodalaydigan  ijtimoiy,  iqtisodiy, 
siyosiy,  ma‘naviy-madaniy  hodisalar  rivojlanishining  obyektiv  shart-sharoitlarini, 
subyektiv omillarini, chuqur о‗rganish hamda nazariy-konseptual asoslarini ishlab 
chiqish g‗oyat dolzarb ilmiy muammodir.