Миллий медиа имижни яратишда холислик талаблари ва журналистнинг профессионал этикаси меъёрлари айжамал Караматдинова

Миллий медиа-имижни ривожлантиришда журналистларнинг профессионал этикаси меъёрлари
Касбга фидойилик, тўғрилик, тенглик, бурч каби тушунчаларга асосланган касбий этика бугунги кунда катта ва кенг қамровли йўналишга айланмоқда. Касбий профессионализм ҳамда этика бирлашмоқда ва у янги илм сифатида баҳоланмоқда. Шундай экан, ҳозирги кунда касб ва этика тушунчаларини алоҳида-алоҳида тасаввур этиб бўлмайди. Улар бир-бири билан узвий боғлиқ ҳолатда ўзини намоён этмоқда.
Журналист жамият ва омма, халқ ва давлат билан, қолаверса, мамлакат ва дунё билан асосий кўприк, воситачи вазифасини бажарар экан, унинг ўз фаолият соҳасини мукаммал билиши ҳамда ана шу соҳанинг устаси, тарғиботчиси бўла олиши муҳимдир. Зеро, ахборот етказувчи бўлиш ниҳоятда мураккаб, айни пайда масъулиятли касб ҳисобланади. Шу сабабдан профессионал маҳорат ва этика масалалари ҳар доим ёнма-ён туради.
ОАВ вакиллари профессионал аҳлоқининг ўзига хос хусусиятлари кўп. Лекин профессионал этикага оид кўрсатмалар, нормалар ҳамиша, ҳатто инсоннинг индивидлик давридан бошлаб, кишилик жамиятида фаолият юритишига кўникма ҳосил қилиши учун муҳим роль ўйнаб келган.
Шу ўринда айрим назарий деталларга эътибор қаратамиз. “Аҳлоқ” сўзининг луғавий маъноси араб тилида кишининг табиати, ҳулқи маъносини беради. Биз аҳлоқ сўзини кўпинча “этика” сўзи билан аралаштириб ишлатамиз (“Этика нормалари” каби). Ушбу сўз грек тилидан олинган бўлиб “ethos” хулқ-атвор маъносини беради²¹. Демак, кўриниб турибдики, Ғарб ва Шарқ мамлакатарида пайдо бўлган иккита сўзда битта маъно, ягона моҳият мужассамлашган. Бу эса аҳлоқий нормалар, категориялар кишилик жамиятини қадимдан қизиқтириб келганлигидан далолат беради.
Кўпинча аҳлоқий меъёрлар инсоннинг маданиятига, тарбиясига, қолаверса атроф-муҳитга муносабатига кўра белгиланади. Булар:
 муомала маданияти;
 тарбия;
 миллий урф-одатлар, қадриятлар;
 билим-савия;
 бошқа динлар ва урф-одатларни тушуниш, ҳурмат қилиш;
 ирсий келиб чиқиш.
Булардан ташқари инсоннинг зиёли шахс эканлигини белгиловчи ташқи ва ички мезонлар ҳам мавжудки, биз одатда қуйидагиларни биринчи ўринга қўямиз.