Mikroprotsessor va kompyuter texnikasi asoslari

 
 
 
    
12-Mavzu:Mikroprosessorli xotira
 
                                Reja: 
 
 1)Shaxsiy kompyuterning xotira turlari 
  2)Mikroprosessorli xotira 
  3)Mikroprosessorli xotira qurilmasi 
        
        Xotira
  – 
har  bir  axborot  so`zini  saqlovchi  joy  xizmatini  o`tovchi  yacheykalar 
majmuasidir. Son yoki buyruq qiymatini saqlash uchun xotira yacheykasi ajratiladi. Xotiraga 
so`zni  yozish  uchun  shu  so`z  saqlanishiga  ajratilgan  yacheyka  adresi  ko`rsatilishi  lozim. 
Barcha  komp’yuterlar  tuzilishi  Fon  Neyman  printsipiga  asoslangan  to`rt  qismdan  iborat  va 
ularning  bir  qismi 
xotira 
deb  aytiladi. 
Xotira 
ma`lumot  va  programmalar  saqlash  uchun 
xizmat qiladi. 
  Shaxsiy kompyuterlar xotiraning 4 ta ierarxik darajasiga ega: 
• mikroprosessorli xotira (MPX); 

---

85 
 
• registrli kesh-xotira; 
• asosiy xotira (AX); 
• tashqi xotira (TX). 
  Ko’rsatilgan xotira tiplarining ikki muhim tavsifi xotira sig’imi va uning tezkorligi. Birinchi 
uchta tipdagi eslab qoluvchi qurilmalarning tezkorligi ularga murojaat qilish vaqti (t
mur
) bilan 
o’lchanadi,  tashqi  eslab  qoluvchi  qurilmalarning  tezkorligi  esa  ikkita  parametr  bilan: 
murojaat qilish vaqti (t
kid
) va o’qish tezligi (V
o’qish
) bilan o’lchanadi. 
T
mur
 - malumotlarni qidirish, o’qish va yozish vaqtlari yig’indisi; 
t
kid
 - yig’uvchida (tashuvchi) malumotni qidirish vaqti; 
V
o’qish
 - axborotning yonma-yon baytlarini ketma-ket (transfer) o’qish tezligi. 
Umumiy  qabul  qilingan  qisqartirishlarni  eslatib  o’taniz:   sekund,  ms  -  millisekund,  mks  - 
mikrosekund; 1 s=10
3
 ms=10
6
 mks=10
9
 ns. 
        Mikroprosessorli  xotira  -  xajmi  katta  bulmagan,  lekin  uta  yukori  tezlikdagi  xotira 
kurilmasi.  Mikroprosessorli  xotiradan  axborotni  ukish  yoki  yozish  vakti  nanosekundlarda 
ifodalanadi.  Mikroprosessorli  xotira  kiska  vaktda  axborotni  saklashga  muljallangan. 
Mikroprosessorli  xotira  mashinaning  tezkorligini  ta’minlash  uchun  ishlatiladi,  chunki  asosiy 
xotira  xar  doim  xam  yozish,  saklash,  kayta  ishlash  operatsiyalarini  tez  ishlaydigan 
mikroprosessorning  samarali  ishlashini  ta’minlamaydi.  Mikroprosessorli  xotira  tezkor 
registrlardan  tashkil  topgan.  Turli  mikroprosessorli  xotiralarda  registrlar  soni  xar  xil  bo’ladi. 
Mikroprosessor  registrlari  2  ga  bulinadi:  maxsus  va  umumiy.Maxsus  registrlar  turli  xildagi 
adreslarni,  shaxsiy  kompyuterning  ish  rejimlarini,  amallarni  bajarish  belgilarini  saklaydi. 
Umumiy  registrlar  universal  xisoblanadi  va  ixtiyoriy  axborotni  saklay  oladi.  Lekin  ularning 
ba’zilari kator protseduralar bajarilishi paytida ishlatilishi kerak.