“Микроиқтисодиёт” фанидан 2-курс Иқтисодиёт ва Касб таълими йўналиши талабалари учун маъруза мавзу: талаб ва таклиф назарияси, эластиклиги. Индивидуал ва бозор талаби

Индивидуал талаб

• Алоҳида истеъмолчи томонидан билдирилган талаб бўлиб, бозор талаби шаклланиши асосида индивидуал талаб ётади.
• Бозор талаби алоҳида истеъмолчилар талаблари йиғиндисидир.
• Истеъмолчи маблағлари чекланганлиги сабабли унинг олдида доимо танлов масаласи кўндаланг туради.

Неъматнинг нафлиги - неъматнинг инсон эќтиёжини šондира олиш хусусиятидир. Истеъмол назариясида неъмат - бу истеъмолчининг эќтиёжини šондира оладиган ќар šандай истеъмол объектидир.

• Неъматнинг нафлиги - неъматнинг инсон эќтиёжини šондира олиш хусусиятидир. Истеъмол назариясида неъмат - бу истеъмолчининг эќтиёжини šондира оладиган ќар šандай истеъмол объектидир.
• Кœп ќолларда неъматлар якка тартибда эмас, балки мажмуа тартибда ёки “корзина” билан истеъмол šилинади.
• Истеъмол назариясида истеъмолчилар маълум дидга, хоќишга эга ва улар бу хоќиш ва дидларини šаноатлантиришда бюджетлари (даромадлари) билан чегараланган. Бундай ќолатда улар неъматлар мажмуаларидан, максимал наф келтирадиган мажмуани танлашга ќаракат šилади.

Истеъмол назарияси постулатлари

• Истеъмол назариясида истеъмолчининг даромади чегараланган; истеъмолчилар томонидан сотиб олинадиган неъмат нархи унинг миšдоридан бођлиš эмас; истеъмолчилар неъмат нафлигини тœлиš билади, истеъмолчи максимал наф берувчи неъматлар мажмуасини танлайди, деб фараз šилинади.
• Истеъмол назарияси šуйидаги постулатларга асосланади:
• 1. Истеъмолчилар барча неъматларни классификация šилади ва бир-бири билан солиштира олади. Бошšача айтганда, истеъмолчи иккита ва неъматлар мажмуаларидан мажмуани га нисбатан кœпроš хоќлаши ёки мажмуани га нисбатан кœпроš хоќлаши ёки иккаласини ќам нафлик даражаси бир хил деб, šараши мумкин: агар мажмуа мажмуага нисбатан нафлироš бœлса, . мажмуа га нисбатан нафлироš бœлса, . Иккаласи ќам бир хил даражадаги нафга эга бœлса .
• Шуни таъкидлаш керакки, бу танлаш мажмуалар šийматига бођлиš эмас. Истеъмолчи апельсинни лимонга нисбатан кœпроš хоќлаши мумкин, лекин лимон арзонроš бœлгани учун, истеъмолчи лимонни сотиб олади.
• 2. Истеъмолчи хоќиши транзитивдир. Агар истеъмолчи мажмуани га нисбатан кœпроš хоќласа ва мажмуани мажмуадан кœра кœпроš хоќласа, унда у мажмуани мажмуага нисбатан кœпроš хоќлаган бœлади, яъни:
• 3. Тœйинмаслик. Истеъмолчи ќар доим ќар бир неъматнинг камроš šисмидан кœра, кœпроš šисмини олишни хоќлайди (бу шарт ќаётда ќар доим ќам бажарилавермайди).