Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

Bozorning afzalliklari
quyidagilardan iborat: 
- resurslarning samarali taqsimlanishi, ya‘ni bozor resurslarni jamiyat uchun 
zarur bo‗lgan tovar va xizmatlarni ishlab chiqarishga yo‗naltiradi, sharoitlarning 
o‗zgarishlariga yuqori darajada moslashadi;
- iste‘molchi va tadbirkorning qaror qabul qilishda erkinligi; 
- fan va texnika taraqqiyoti natijalaridan eng maqbo‗l ravishda foydalanish; 
- turli tuman bo‗lgan iste‘molni ta‘minlashdagi tovarlar va xizmatlar sifatini 
oshirishdagi nomutanosibliklarni tug‗rilashga layoqatliligi, bozor mexanizmi orqali 
bozor o‗zini-o‗zi tartibga solishi. 
Bozor tizimining ziddiyatlari
quyidagilardan iborat: 
- takror hosil qilmaydigan resurslarni saqlab kolishga ta‘sir ko‗rsata olmaydi, 
ya‘ni tabiiy boyliklar ayovsiz ishlatiladi;
- atrof muxitni muxofaza qilish mexanizmiga ega emas;
- butun insoniyatga tegishli bo‗lgan resurslardan foydalanishni tartibga sola 
olmaydi;
- monopoliyani oldini ola olmaydi;
- umumjamiyat manfaati uchun zarur bo‗lgan ko‗pchilik foydalanadigan ishlab 
chiqarish va xizmat ko‗rsatish ob‘ektlarini (yo‗llar, suv inshootlari, jamoat 
transporti va boshqalar) qurishni rag‗batlantirmaydi; 
- mehnat qilish va daromadni olish huquqini kafolatlamaydi;
- daromadlarni qayta taqsimlashni ta‘minlamaydi, o‗zining moddiy ahvolini 
o‗zgartirish uchun alohida shaxsning o‗zi qaror qilish kerak. Iqtisodchi 

---

10 
P.Samuelsonning ta‘biri bilan aytganda-bozor tizimi mavjud tengsizlikni takror 
ishlab chiqaradi; fanda ulkan tadqiqotlar o‗tkazishni ta‘minlamaydi; bozor ijtimoiy 
zarur tovarlarni ishlab chiqarishga emas, puli bor odamning talabini qondirish 
uchun zarur bo‗lgan tovarlarni ishlab chiqarishga yo‗naltirilgan bo‗ladi; bozor 
beqaror inflyasiya jarayonlarni boshidan kechirib turuvchi o‗ziga xos rivojlanishga 
moyil bo‗ladi.