Mikroiqtisodiyot

Javob: Poezdda ketish.

2. Robinzon kimsasiz orolda istiqomat qiladi. Kun davomida u kokos va baliq ovi bilan shug‘ullanib hayot kechiradi. Agar Robinzon bir soatlik vaqtini kokos terimiga sarflasa 10 ta kokos yong‘og‘i yoki xuddi shu vaqt oralig‘ida 5 kg baliq ovlashi mumkin. Robinzon bir kunda 8 soat mehnat qilishini inobatga olsak, Robinzonning bir kunlik ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘i grafikda aks ettirilsin va ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘i formulasi aniqlansin. YYechimi:

Mahsulot ishlab chiqarish variantlarini aniqlaymiz: Robinzon 8 soat davomida kokos yong‘og‘i terimi bilan mashg‘ul bo‘lsa u holda 80 ta kokos tera oladi, lekin baliq ovlay olmaydi. Agar u 8 soatning bir soatini baliq ovlashga sarflasa 70 ta kokos yong‘og‘i va 5 kg baliq ovlaydi. Robinzonning bir kunlik ishlab chiqarish variantlari quyidagi jadvalda keltirilgan:

	Ishlab chiqarish variantlari
	1	2	3	4	5	6	7	8	9
Kokos	80	70	60	50	40	30	20	10	0
Baliq	0	5	10	15	20	25	30	35	40

Ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘i

Robinzon bir soat kokos yig‘ishdan voz kechsa u 10 ta kokos yong‘og‘idan voz kechgan bo‘ladi, lekin u qo‘shimcha 5 kg baliq ovlaydi. Demak, 10 ta kokos yong‘og‘ining al’ternativ qiymati 5 kg baliqqa teng.

Robinzonning ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘i formulasini aniqlaymiz. Robinzon bir kunda L soat ishlaydi deylik. SHundan L_b soatni baliq ovlashga, L_k soatni kokos yong‘og‘i yig‘ishga sarflaydi.

Demak, L_b+ L_k=8 (1).

Robinzonning kokos yong‘og‘i va baliq ishlab chiqarish funksiyalarini yozamiz:

K=10× L_k B=5×L_b (2)

Bu erda: K-kokos miqdori (donada);

B-baliq miqdori (kg.da)

(2)-chi formulalardan L_k va L_b larni aniqlaymiz

(3) ni (1)ga qo‘yamiz:

(4)-funksiya orqali Robinzonni ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘ini va 8 soatlik ish kunida kokos va baliq ishlab chiqarishning barcha kombinatsiyalarini aniqlash mumkin.

3. Fermerda ball boniteti har-xil bo‘lgan uchta ekin maydoni bor. U bu maydonlarga bug‘doy yoki paxta ekishi mumkin. 1-maydondan 160 t kartoshka yoki 50 t bug‘doy, 2-maydondan 300 t kartoshka yoki 100 t bug‘doy, 3-maydondan esa 140 t kartoshka yoki 60 t bug‘doy olishi mumkin. Fermerning hosil imkoniyati chizig‘ini grafikda tasvirlang.
Yechimi:


Mustaqil ishlash uchun masala va topshiriqlar

1. Ikkita orol bo‘lib, ularning biri robinzonlar oroli, ikkinchisi hindular oroli. Ikkita orol ham go‘sht va bug‘doy ishlab chiqarish bilan shug‘ullanadi. Robinzonlar orolida bir ishchi bir yilda 1 tonna go‘sht yoki 20 sentner bug‘doy ishlab chiqaradi. Xindular orolida esa bir ishchi 2 tonna go‘sht yoki 10 sentner bug‘doy ishlab chiqaradi. Robinzonlar orolida 400 kishi, hindular orolida 100 kishi mahsulot ishlab chiqarish bilan shug‘ullanadi.

1) Orollarning ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘i chizilsin.

2) Go‘shtning va bug‘doyning al’ternativ xarajatlari hisoblansin.

3) Ikki orol hamkorlikda ishlashga qaror qilishdi. U holda, mehnat taqsimoti natijasida ularning birgalikdagi ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘i qanday ko‘rinishda bo‘ladi; qaysi orol qancha go‘sht va bug‘doy ishlab chiqaradi?

2. Ozod va Omon stul bilan stol ishlab chiqaradi. Ozod 1dona stul ishlab chiqarishga 1 soat, 1 ta stol ishlab chiqarishga 2 soat vaqt sarflaydi. Omon esa 1 dona stul ishlab chiqarishga 2 soat, 1 ta stol ishlab chiqarishga 1 soat vaqt sarflaydi.

1. 
   Agar ular bir kunda 10 soat ishlasalar Ozod va Omonning ishlab chiqarish imkoniyatlari topilsin.
   
2. 
   Ularning birgalikda ishlaganlaridagi ishlab chiqarish imkoniyatlari aniqlansin.
   
3. 
   Omon yangi texnologiyadan foydalana boshladi. Natijada u 2 ta stul ishlab chiqarishga 1 soat, 3 ta stol ishlab chiqarish uchun ham 1 soat vaqt sarflaydigan bo‘ldi. Omonning yangi texnologiyadan foydalangandagi hamda ularning hamkorlikdagi ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig‘i grafikda aks ettiring.
   

3. Ma’lum bo‘lishicha, “ABS” neft kompaniyasi kuniga 150 tonna mahsulotni iste’molchilarga etkazib beradi. Kompaniya faqat 2 turdagi mahsulotlar benzin va dizel yoqilg‘isini ishlab chiqaradi. Dizel yoqilg‘isining benzinga nisbatan chekli transformatsiya koeffitsenti-0.5 ga teng.

1. 
   Benzin va dizel yoqilg‘isi uchun kompaniyaning 1 oylik ishlab chiqarish imkoniyati chizig‘i chizilsin.
   
2. 
   YAngi texnologiya kelishi bilan ishlab chiqarish hajmi 20% ga va benzin olish imkoniyati oldingiga nisbatan 30% ga ortdi. Kompaniyaning yangi ishlab chiqarish imkoniyati chizig‘i oldingisidan qanday farq qilishini izohlang?
   
3. 
   Agar, benzin ishlab chiqarishni grafikning X o‘qiga joylashtiradigan bo‘lsak, ishlab chiqarish imkoniyati chizig‘ining yotiqlik koeffitsenti oldingi ishlab chiqarish imkoniyati chizig‘i yotiqlik koeffitsentidan necha foizga farq qiladi?
   

Testlar

1.Iqtisodiyotda omillarning kamayib borish qonuni mavjuddir. Qanday qilib, ushbu holatda iqtisodiy o‘sishga erishish mumkin?

1. 
   iqtisodiy omillar juda kam talab qilinadi;
   
2. 
   qo‘shimcha omillarning o‘sishi yalpi mahsulot hajmini oshirmaydi, balki qisqartiradi;
   
3. 
   resurslarni oshirish zarur, ammo qo‘shimcha birlik kiritilgan resursning narxi oshib boradi;
   
4. 
   yana va yana ko‘plab resurslar talab etiladi;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

2.Agar iqtisodiy muammolarning bir qismi bozor, bir qismi hukumat tomonidan hal etilsa, bunday iqtisodiyot:

1. 
   ma’muriy;
   
2. 
   bozorli;
   
3. 
   natural;
   
4. 
   aralash deyiladi;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

3.Hamma iqtisodiy tizimlar uchun fundamental muammo bo‘lib hisoblanadi, bu:

1. 
   investitsiya;
   
2. 
   ishlab chiqarish;
   
3. 
   iste’mol;
   
4. 
   noyoblik va taqchillik;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

4.Har qanday iqtisodiy tizimlarda “nima”, “qanday” va “kim uchun” degan fundamental savollar mikro va makro darajada hal etiladi. Quyida tuzilgan savollardan qaysi biri mikroiqtisodiyot darajada hal etiladi:

1. 
   to‘liq bandlik darajasiga qanday qilib erishiladi?
   
2. 
   nima va qancha ishlab chiqarish kerak?
   
3. 
   inflyasiyadan qanday qutulish mumkin?
   
4. 
   iqtisodiy o‘sishni qanday rag‘batlantirish mumkin?
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

5. Bozor tizimida noyob ne’matlar muammosi nechta tamoyillar orqali echiladi?

1. 
   2 ta;
   
2. 
   3 ta;
   
3. 
   4 ta;
   
4. 
   5 ta;
   
5. 
   to‘g‘ri javob yo‘q.
   

6. Transaksion xarajatlar bu-

1. 
   bozorni o‘rganishdagi xarajatlar;
   
2. 
   tovarlar xususiyatini aniqlash bilan bog‘liq xarajatlar;
   
3. 
   tovar almashish sohasidagi xarajatlar;
   
4. 
   o‘zaro kelishuv va uchrashuvlar bilan bog‘liq xarajatlar;
   
5. 
   barcha javob to‘g‘ri.