Mikrobiologiyada laboratoriya mashg’ulotlari

Mikrobiota (mikroflora) - ma'lum bir biosenozda tarqalgan turli 
mikroorganizmlarning majmui. 
Mikrokokklar 
- 
sharsimon 
shaklga 
ega, 
grammusbat 
bakteriyalar. 
Mikroskop  -  oddiy  ko'z  bilan  ko'rib  bo'lmaydigan  ob'ektlarni 
kattalashtirib  beruvchi  optik  pribor.  Mikrobiologiyada  yorug'lik  va 
elektron mikroskoplar keng ishlatiladi. 
Miseliy  -  zamburug'lar  va  aktinomisetlarning  vegetativ  tanasi 
bo'lib, giflardan tashkil topgan. 
Moy kislotali bijg’ish - Clostridium  turkumiga  mansub bo'lgan 
bakteriyalar  ta'sirida  uglevodlarni  (kraxmal,  dekstrin,  pektin  va 
boshqalarni)    parchalanib,  moy  kislotasi,  aseton,  butanol  va  boshqa 
kichik molekulali organik birikmalar hosil bo'lishi. 
Monotrix - tanasida bitta xivchini bo'lgan bakteriya. 
Mutagenlar  - organizmlar  mutasiyasiga olib keluvchi kimyoviy 
moddalar yoki nurlar (UB, rentgen, gamma nur). 
Nanometr  -  uzunlik  o'lchov  birligi,  1  nanometr  (nm)  =10 
angestrem (A), 1000 nm =1 mikrometr (mikron, mkm), 1000 mkm=1 
mm. 

---

 
104 
Nitragin 
- 
tugunak  bakteriyalarni 
(Rhizobium) 
 
tirik 
hujayralaridan  iborat  bioo'g'it  preparat.    Dukkakdosh  o'simliklar 
urug'lariga  ekishdan  oldin  ishlov  berib  qo'llaniladi.  Bioo'g'itni  ta'siri 
azotfiksasiyaga  asoslangan,  ya'ni  ular  dukkakdosh  o'simliklar  bilan 
simbioz holda yashab havodagi erkin azotni fiksasiya qiladi. 
Nitrifikasiya  -  tuproq,  go'ng,  suvda  organik  moddalar 
parchalanishidan  hosil  bo'lgan  ammiakni  oksidlanib  nitrit  va  keyin 
nitratlarga  aylanish  jarayonidir.  Aerob  sharoitda  hosil  bo'ladi.  
Nitrifikasiya ikki bosqichdan iborat bo'lib, 1 bosqichda Nitosomonas, 
Nitrosospira,    2-bosqichda  esa  Nitrobacter,  Nitrospira  lar  turkumi 
turlari ishtirok etadi. 
Oomisetlar  -  Oomycota  bo'limiga  kiruvchi  zamburug'lar  guruhi 
bo'lib,  nojinsiy  ko'payishi  ikkita  har  xivchinchali,  harakatchan 
zoosporalar  yordamida  boradi.  Jinsiy  ko'payishi  -  oogamiya,  bunda 
onalik  (oogoniy)  va  otalik  (anteridiy)  gametangiylarining  tarkibi 
qo'shiladi va oospora deb ataladigan tinim davri zigotasi hosil bo'ladi. 
Passaj  -  mikroorganizm  kulturasini  yangi  oziqa  muhitiga  qayta 
ekish. 
Pasterizasiya  -  suyuq  muhitlar,  oziqa  mahsulotlarini  70-100oS 
oralig'idagi  haroratda  15-30  daqiqa  sterillash.  Sut,  pivo,  vino 
mahsulotlariga ishlov berishda qo'llaniladi. 
Penisillin  -  zamburug'lardan  olinadigan  antibiotik  1929  yilda 
A.Fleming  tomonidan  aniqlangan.  Molekulasi  -  6-aminopenisillan 
kislotasi.  Mog'or  zamburug'lari  produsenti  hisoblanadi.  Grammusbat 
bakteriyalarga  nisbatan  yuqori  antimikrob  ta'sirga  ega.  Kam  zaharli 
antibiotiklardan bo'lib, haligacha tibbiyot amaliyotida qo'llaniladi. 
Pepton  -  oqsillar  chala  gidrolizi  mahsuloti  bo'lib,  tarkibiga 
aminokislotalar,  dipeptidlar  ham  suvda  eruvchan  polipeptidlar  kiradi. 
Mikrobiologiya amaliyotida mikroorganizmlarni o'stirish  uchun oziqa 
muhitlari tayyorlashda ishlatiladi. 
Peritrixlar  -  hujayrasi  yuzasida  ko'plab  xivchinlari  bo'lgan 
bakteriyalar.