Mikrobiologiya va virusologiya

4.2-rasm. Bakteriyalarning shakli

---

I – 
A – kokklar
, B – diplokokklar, V - tetrokokklar, G - streptokokklar, D – sarsinalar, Ye 
– batsillalar, J – spirillalar, Z – vibrionlar, I – ipsimon shakllari, K – kulrang bakteriyalar. 
II – 
pichan tayoqchasi bakteriyasi
: 1 – bakteriya va uning bo‘linishi, 2 – xivchinli 
harakatchan bakteriya, 3 – xivchinli bakteriyalarning zanjirsimon tuzilishi, 4 – pichan tayoqchasi 
bakteriyasida spora hosil bo‘lishi. 
Ba’zan buralgan yoki spiralsimon ko’rinishga egalari ham uchraydi, ular spirillalar deyiladi 
(spira — lotincha buralgan). Spirillalarni burilishga ega bo’ladigan kalta egilganlari vibrionlar 
(vibrio so’zi lotincha kayrilaman) deb ataladi. 
Bakteriyalarning ipsimon shaklliklari, ko’p hujayralilari ham bo’lib hujayraning tashqi 
tomoni har xil o’simtalar hosil qiladi Ularning uchburchak, yulduzsimon, ochiq yoki yopiq halqa, 
chuvalchangsimon va boshqa shakllilari ham uchraydi. 
Bakteriyalar o’lchami kichik bo’lganligi uchun ular mikrometrlarda, nozik strukturalari esa 
nanometrlar bilan o’lchanadi. Kokklarni o`lchamlari 0.5-1.5 mkm ni tashkil etadi. 
Tayoqchasimonlarini eni 0.5–1 mkm, uzunligi esa bir necha mikrometr (2 - 10) bo’lishi. mumkin. 
Mayda tayoqchalarni kattaligi 0.22-0.4 x 0.7-1.5 mkm bo’ladi. Bakteriyalar orasida bir necha yuz 
mikrometrga yetadiganlari ham bo’ladi. Agar bakteriya hujayrasini qattiq oziqa muhtiga ekilsa 
bir necha soatdan so’ng ular ko’payib oddiy ko’z bilan ko’rish mumkin bo’lgan koloniya hosil 
qiladi Koloniyalar ko’rinishi, rangi va boshqa xususiyatlari bakteriya turiga bog’liq , hamda har 
bir bakteriya turi uchun o’ziga xos — spetsifik bo’ladi.