Mikrobiologiya va immunologiya

Tuzuvchilar:

Dotsent Shapulatova Z.J.

Assistent Ruzikulova U.X.
5-Mavzu: Kuydirgi kasalligini laboratoriya diagnostikasi.
Darsning maqsadi: Kuydirgi kasalligiga tekshirish uchun patmaterial olish va labaratoriyaga yuborish qoidalarini o’rganish. Patmaterialni mikroskopik, serologik (PR) usullarda tekshirishni o’zlashtirish. Qo’zg’atuvchini saprofit basillalardan farqlash.
Kuydirgi – qo’zg’atuvchisi Bacillus anthracis (Basillus avlodiga mansub). U ko’pchilik qishloq xo’jalik, yovvoyi hayvonlar, shuningdek odamlarda intoksikasiya, isitma, septisemiya, karbunkulalar paydo bo’lishi bilan namoyon bo’ladigan, o’tkir yuqumli kasallikdir. Kasallikning yashirin davri 1-3 kun davom etib, shiddatli, o’tkir va yarim o’tkir holatda kechadi. Kasallikning birinchi tutqanoqsimon belgilari paydo bo’lgan vaqtdan keyin bir necha daqiqa o’tgach, halok bo’ladi. O’tkir kechganda tana harorati 41-42⁰ S ga ko’tarilib, qaltiroq to’tadi. 2-3 kundan keyin o’ladi. Yarim o’tkir kechganda ham yuqoridagi belgilar kuzatiladi, lekin unchalik xarakterli bo’lmay, bir oz cho’ziladi. Ma’lum muddatga ahvol yengillashishi xam mumkin. Lekin keyin yana qaytalanib, kasal mol o’ladi. Kasallik 8-10 kunga cho’zilishi mumkin. Atipik va surunkali kechish juda kam hollarda uchraydi. Cho’chqalar kuydirgi anginoz holatida kechib, tana harorati 40-41⁰S gacha ko’tariladi va 1-3 kun davom etib, keyin tushadi. Tomoq shishib, qisilib qolishi tufayli bo’g’ilish natijasida o’lim ro’y beradi. O’laksa juda ham shishib ketgan bo’ladi. Tabiiy teshiklardan qon aralash suyuqlik oqib turadi. Teri osti to’qimalaridagi qon tomirlari qonga to’la bo’ladi, muskullar qizil g’isht rangini eslatadi va shalvirab qoladi. Ko’krak, qorin bo’shlig’ida ko’p miqdorda seroz-gemorragik suyuqlik to’planadi. Taloq bir necha marta kattalashib ketadi, qonga to’la bo’lib, pulpalar bo’shashib, kesilganda qoramoysimon yoki kofe rangli quyuqlangan suyuqlik oqadi. Kuydirgiga gumon qilinganda jasadni yorish man etiladi.
Patmaterial. Jasadning yotgan tarafidagi (pastdagi) qulog’i asosi ikki tomonidan bog’lanadi, kesilib, kesilgan tomonlari qizdirilgan shpatel bilan kuydiriladi. Kesilgan quloqni 3% bor kislotasi shimdirilgan dokaga o’rab, sellofanga solinadi, ustidan pergament qog’oz bilan yana o’rab, germetik yopiq idishga (karobka, metal yashik) solinadi. Qon olish uchun joyi dezinfeksiyalanadi, qon olinib, joy olovda yoki qizdirilgan shpatelda kuydiriladi. Cho’chqalardan – tamoq limfa tugunlari va shishgan biriktiruvchi to’qima bo’lakchalari olinadi. Agar yorish vaqtida kuydirgiga gumon qilinsa, yorishni to’xtatib, taloqning bir qismi tekshirishga olinadi.