Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)

Muhit reaksiyaning mikroorganizmlariga ta’siri. 

Tuproq 

eritmasining rN muhitni har xil bo‘ladi. Kislotali muhit 0-6, ishqoriy muhit 8-14 

neytral muhit 7,07 rN ga tengligini bilish mumkin. Ko‘pchilik mikroorganizmlar 

uchun optimal muhit rN-7 atrofida bo‘lishidir. Kislotali muhitga ba’zi bakteriya 

va zamburuglar  chidamli bo‘lsa, ishqoriy muhitga ba’zi suv o‘tlari, 

bakteriyalar, zamburuglar chidamlidirlar. Ko‘pchilik zamburuglar rN 5-6 bo‘lsa 

yaxshi rivojlanadilar, ammo rN 2-3 bo‘lganda ham yaxshi 

ko‘payaveradilar.(masalan, xamirturush zamburugi). Ba’zi bakteriyalar rN 10-

11 bo‘lsa ham faoliyatini to‘xtatmaydilar. (masalan mochevinani 

parchalovchilar). 

---

4.  Mikroorganizmlarning kislorodga bo‘lgan munosabati bir xilda 

emas. Kislorodga muxtoj mikroorganizmlar obligat aerob, kislorodga extiyoj 

sezmaydiganlar anaerob mikroorganizmlar deyiladi. Anaerob ham xar xil 

bo‘ladi. Obligat anaerob mikroblarga kislorod zaxarli ta’sir qiladi, aerotolerant 

anaeroblarga kislorod zaxarli ta’sir qilmaydi. Obligat anaerobda oksidlovchi 

bo‘lmaganligi uchun ham kislorod ularni zaxarlaydi. Qolgan 

mikroorganizmlarda shu fermentlar mavjud (superoksidismutaza katalaza) 

Kislorodlik va kislorodsiz muhitda ham hayot kechira oladigan 

mikroorganizmlar ham mavjud, bularni fakultativ anaerob mikoorganimzlar 

deyiladi. 

5.  Quyosh nurini radiatsiyasining mikroblarga ta’siri. 

Mikroorganizmlarga quyosh nuri radiatsiyasi ham ta’sir qiladi. Fotosintetik 

bakteriyalar uchun quyosh nuri zarur omil hisoblanadi. Boshqa 

mikroorganizmlardan ko‘pchiligi quyosh nuri ta’sirida halokatga uchraydi. 

Masalan: quyidagi kasallik qo‘zgatuvchi bakteriyalarni qattiq ozuqa muhitda 

o‘stirilib 10 soatdan 70 soatgacha yoruglik ta’sir qildirilganda batamom ko‘rib 

ketganligini V.I.Paladin aniqlagan. Quyoshning havorang, binafsha, ayniqsa 

ultrabinafsha nurlari faqat bakteriyalarni emas, hatto sporalarni ham o‘ldiradi. 

Shuning uchun xonalarga yorglik yaxshi tushadigan bo‘lsa, u yerda kasallik 

tugdiruvchi bakteriyalar kam bo‘ladi. 

Mikroorganizmlarga elektromagnit va radio-to‘lkinlari, rentgen va 

radioaktiv  nurlar, ultratovush kuchli bosim kabi omillar ham salbiy ta’sir qiladi 

va ularni nobud qiladi.