Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)

Mikroorganizmlar va namlik

  Har bir tirik organizm xaet faoliyati uni 

o‘rab turga muhitning tashqi omillari bilan chambarchas boglanganidir. 

Bundan turli xil mikroorganizmlar ham mustasno emas. Tashqi sharoit 

qanchalik qulay bo‘lsa mikroorganizmlar hayot manbai ekanligini bilamiz. 

Mikroorganizmlar  sham tomchi suyuq holatdagi suv bilan hayotdir va 

ko‘payishi imkoniga egadir. Mikroorganizmlar  o‘sish rivojlanishiga suvda 

---

erigan moddalar konsentratsiyasi ham kuchli ta’sir etadi. Agar erigan modda 

kam bo‘lsa eritmani gipotonik ko‘p bo‘lsa eritmani gipertonik eritma deyiladi. 

Agar eritma konsentratsiyasi yrasi konsentratsiyasidan yuqori bo‘lsa, mikrob 

hujayrasi suvi tashqi eritmaga chiqadi, suvsizlanadi bunday xodisani 

plazmoliz deyiladi. Bunday sharoitda mikrob yashay olmaydi. Eritma 

konsentratsiyasi juda kam bo‘lsa mikrob hujayrasiga suv kiraverishidan uning 

qobigi yorilib ketishi mumkin, bunday xodisani plazmontez deyiladi. Shuning 

uchun mikroorganizmlar yashaydigan muhitdagi suvlik eritma 

konsentratsiyasi optimal bo‘lishi lozim. 

 

Grammusbat bakteriyalar hujayrasi osmotik bosimi 3-10 –10 Paskal 

bo‘lsa grammanfiylarda 4-10

5 

– 8 

.

 10

5 

Pa bo‘ladi. Shuning uchun

 

yuqori 

osmotik bosimli eritmalarda 9 

. 

10

6 

- 10

7 

Gf lf (15-20% Na CL eritmasida 

shunday osmotik bosim bo‘ladi) mikroblar yashay olmaydi. Ammo ba’zi 

osmofil mikroorganizmlar mogor zamburuglari, ba’zi achitqilar yuqorii 

konsentratsiyalik muhitda ham yashay oladilar. Tuz eritmalarining kuchli 

konsentratsiyasida ham hayot kechira oladigan mikroorganizmlar bo‘lib 

bularni galofillar ya’ni tuzsevarlar deyiladi. Tuzlangan baliq ustida rivojlangan 

galofillar baliq buzilishiga olib keladi va qizil rangga bo‘yaladi. Biroq  spora 

hosil qiluvchi mikroorganizmlar. Ba’zi bir bakteriyalar stafilakoklar porativ 

bakteriyalari siltayoqchasi suvsizlikka ancha chidamli bo‘ladilar. 

2.