Mikrobiologiya (Ma’ruza matnlari)

4.Fosforli noorganik birikmalar o‘zgarishi.

 Tuproqdagi anarganik 

fosforning ko‘pchiligi erimaydigan shaklda bo‘ladi. Apatit, oksiapatit, fosforit 

(neytral va ishqoriy reaksiyali tuproqlarda uchraydi) alyuminiy va temir 

fosfatlar (kislotali tuproqda uchraydi) sh birikmalar jumlasiga kiradilar. Bu 

minerallar o‘simlikga o‘zlashtirilmaydi. Shuning uchun mikroorganizmlarga 

faoliyati ijuda axamiyatlidir. Chunki ular ana shu minerallarni o‘simlik 

o‘zlashtiradigan xolatga aylantirib beradilar. Bunday mikroorganizmlarga 

bakteriyalar, aktinomisitlar, zamburuglarni Pisevdovmonas, Besilllus, 

Mikrokokus, Muobakterium, Penisellium, Aspergilus avlodi vakillari kiradilar. 

Fosforning menerallari parchalanishi tuproqda SO

2

 va xar xil kislotalar xosil 

bo‘lishi bilan yuoglangandir. Tuproqda mikroorganizmlar nafas olishi, bichgish 

jarayonlaridan ajralib chiqan SO

2

 fosfatlarni eruvchan gidro fosfatlarga 

aylantiradi va ularni o‘simliklar o‘zlashtiradilar. Ba’zi xolatlarda fosfatlarni 

nitrifikatsiyalovchi bakteriyalar faoliyati natijasida xosil bo‘lgan nitrit kislota 

xam eruvchan xolatga aylantirib bera oladilar. Bularning xammasi o‘simlikka 

fosforining o‘zlashtirilishini yaxshilaydi, o‘sishi rivojlanish kuchayib xosildorlik 

oshishiga olib keladi.