Microsoft Word yonilgi mahsulot zapasorg doc

Suyuqlik bilan sovutish tizimining ishlash sxemasi:
 
1–harorat datchigi; 2–suv taqsimlagich; 3–suyuqlik nasosi;  
4–o‘tkazuvchi kanal; 5–termostat; 6–yuqori patrubok; 7–venitlator;  
8–yuqori bachok; 9– radiator koptogi; 10–radiator; 11–jalyuzi;  
12–pastki bachok; 13–to‘kish jo‘mragi; 14–ventilator yuritmasining  
tasmasi; 15–pastki patrubok. 
 
Har  ikkala  holda  ham  dvigatel  detallarining  tez  yeyilishi 
kuzatiladi.  Dvigatel  uzoq  muddat  ishlashi  uchun  sovitish  tizimi-
dagi  suvning  harorati  80–90°C  oralig‘ida  ushlab  turilishi  lozim. 
Aks holda dvigatel detallarining tez yeyilishi kuzatiladi.  
 (8.1-rasm)

---

 
193 
Hozirgi zamon dvigatellarida suyuqlik sifatida suv  va antifriz 
ishlatiladi. 
Bu suyuqliklarga quyidagi talablar qo‘yiladi: 
-  qaynash  harorati  sovitish  tizimidagi  eng  yuqori  haroratdan 
15–20°C yuqori bo‘lishi kerak; 
-  qotish  harorati  havoning  haroratidan  5–10°C
 
  past  bo‘lishi 
kerak; 
- metall detallari korroziyalanmasligi kerak
;
 
-  suyuqliklar  arzon,  yetarli,  yong‘in  chiqish  jihatidan  xavfsiz 
bo‘lishi kerak. 
Sovitish tizimida suvdan va antifrizdan foydalaniladi. 
Suv issiqlikni o‘ziga tez oladi va o‘zidan tez tarqatadi, issiqlik 
sig‘imi  katta,  qovushqoqligi  past,  arzon  va  yetarli  miqdorda 
bo‘lib,  ishlatishga  qulay.  Lekin  sovitish  tizimida  qaynagan  suv-
ning  quyqasi  (nakip)cho‘kib,  suv  g‘ilofi  devorlarida  tuz  qatlami 
hosil  qiladi.  Buning  natijasida  silindrlar  blokining  issiqlik  o‘tka-
zish  qobiliyati  sustlashadi,  suv  g‘iloflarining  devorlari  zanglaydi. 
Qish faslida radiatordan to‘kilmagan suv muzlab, silindrlar blokini 
yorib yuborishi mumkin. 
Shuning  uchun  sovituvchi  suyuqlik  sifatida,  yuqorida  aytib 
o‘tilgan  kamchiliklardan  xoli  bo‘lish  uchun  antifriz  suyuqligidan 
foydalanilmoqda.  Тizimda  suyuqlik  sifatida  suv  ishlatilganda 
yumshoq  suvlardan  (yomg‘ir  va  qor  suvlari)  foydalanish  tavsiya 
etiladi.  Qattiq  suvni  yumshoq  suvdan  unda  sovun  ko‘pirtirib 
aniqlash  mumkin.Suvni  yumshatishning  eng  oddiy  usuli,  uni 
15–20 minut davomida qaynatishdir.1 litr suvning tarkibida 20,04 
mg kalsiy va 12,16 mg magniy tuzlari bo‘lsa, bu suvning qattiqligi 
1 mg/ ekvivalentga teng deyiladi. 
 
 
 

---

 
194 
8.2-jadval