Microsoft Word yonilgi mahsulot zapasorg doc

 
3.5. Dizel  yonilg‘isining  setan  soni  
va uni aniqlash 
 
Dizel  yonilg‘isining  setan  sonini  aniqlash  uchun  namunaviy 
(etalon)  yonilg‘i  tayyorlanadi.  Namunaviy  yonilg‘i  sifatida  ikkita 
uglevodorod aralashmasi olinadi. 

---

 
99 
1) Setan - C
16
H
34 
normal parafin tuzilishga ega bo‘lgan parafin
 
qatordagi  uglevodorod  bo‘lib,  setan  soni100  deb  qabul  qilingan, 
uning struktura formulasi: СН
3
 ─ СН
2
 ─ СН
2
  ─... СН
2 
─ СН
3
 
Yonilg‘i tarkibidagi normal parafin uglevodorodlar harorat va 
siqilgan  havo  bosimi  ta’sirida  eng  avval  parchalanadi  va  tez 
oksidlanadi. Setan etalon aralashmaning tashkil etuvchilaridan biri 
sifatida  qabul  qilingan,  uning  o‘z-o‘zidan  alangalanishiga 
moyilligi 100 birlik bilan baholanadi. 
2) 

  -  metilnaftalin  C
10
H
7
CH
3
  aromatik  uglevodorod  bo‘lib,
 
etalon  aralashmaning  ikkinchi  tashkil  etuvchisi  sifatida  qabul 
qilingan.  Aromatik  uglevodorodlar  qiyin  oksidlanadi  va  qiyin 
alangalanadi  (o‘z-o‘zidan  alangalanish  harorati  juda  yuqori). 
Uning  o‘z-o‘zidan  alangalanishga  moyilligi  «0»  birlik    bilan 
baholanadi. 
Uning struktura formulasi: 
 
 
 
Dizel  yonilg‘isining  setan  soni  deb,  setan  va 

-metilnaf-
talindan  tashkil  topgan,  yonish  (o‘z-o‘zidan  alangalanish)  tasnifi 
sinalayotgan yonilg‘inikiga teng (o‘xshash) bo‘lgan sun’iy tayyor-
langan  aralashmadagi foizda  hisoblangan  oktan  miqdoriga  (hajmi 
bo‘yicha) aytiladi.  
Setan  soni  bir  silindrli  IТ9-3  ustanovkasida  (3.8-rasm)  aniq-
lanadi.  
Bu  ustanovka  o‘zgaruvchan  siqish  darajasida  (7  dan 
– 
23 
gacha)  ishlash  imkonini  beradi.  Aniqlash,  sinaladigan  dizel 
yonilg‘isini  va  etalon  yonilg‘ini  qiyosiy  yondirish  yo‘li  bilan 
amalga oshiriladi.  

---

 
100 
 
 
3.8-rasm.