Microsoft Word yonilgi mahsulot zapasorg doc

 
3.3.4. Dizel yonig‘ilarining past haroratdagi  
xossalarini aniqlash 
 
Yilning  sovuq  vaqtida  dvigatellarini  ishlatishda  yonilg‘ining 
qovushqoqligidan  tashqari,  uning  past  haroratdagi  xossalari  ham 
katta  rol  o‘ynaydi.  Bu  xossalari  xiralashish  va  qotish  haroratlari 
bilan  baholanadi.  Хiralanish  harorati  deb,  yonilg‘ining  faza 
bo‘yicha bir jinsliligi yo‘qoladigan haroratga aytiladi. 
Masalan,  dizel  yonilg‘isi  rangsiz  shishadan  tayyorlangan 
probirkaga  solinib  sovitilsa,  muayyan  haroratda  u  xiralasha 
boshlaydi,  bunda  parfin  uglevodorodlar  ajralib  chiqishi  natijasida 
yonilg‘ining  tashqi  ko‘rinishi  o‘zgaradi.  Yonilg‘i  asta-sekin 
sovitilsa  parafin  kristallari  kattalashadi  va  yonilg‘i  harakatlanish 
qobiliyatini yo‘qotadi.  
Yonilg‘ining  harakatlanuvchanligi 
yo‘qoladigan  harorat 
qotish  harorati  deyiladi.  Yonilg‘ining  harorati  shu  darajaga 
yetganda  yonilg‘i  oquvchanligini  yo‘qotadi,  yonilg‘ini  dvigatel 
silindrlariga  uzatishning  iloji  bo‘lmay  qoladi.  Yozgi  yonilg‘ining 
qotish  harorati  minus  10°C  dan,  qishniki  mo‘tadil  iqlimli  zonalar 

---

 
90 
uchun  minus  35°C  dan,  sovuq  zonalar  uchun  minus  45°C  dan, 
shimoliy yonilg‘ilar uchun minus 55°C dan yuqori emas.  
Dizel  yonilg‘isi  tarkibida  uglerod  soni  13  dan  to  20  gacha 
bo‘lgan  uglevodorodlar  bo‘lib,  haroratning  past  vaqtida  yuqori 
molekulali  parafin  uglevodorodlar  kristallana  boshlaydi.  Yonilg‘i 
tarkibida  suv  bo‘lsa,  u  ham  kristallga  aylanadi.  Kristallarning 
paydo  bo‘lishi,  yonilg‘ining  qovushqoqligini  oshiradi,  natijada 
avtomobilning ishlashi vaqtida har xil qiyinchiliklar tug‘iladi. 
Yonilg‘i  tarkibida  kristallarning  oddiy  ko‘z  bilan  ko‘rish 
mumkin  bo‘lgan  harorat  uning  kristallanish  yoki