Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

5.1.5. Motor moylarining klassifikatsiyasi 
Ishlatilish sharoitiga va ekspluatatsion
 
xossalari darajasiga 
ko‘ra motor moylari A, Б, В, Г, D, Е guruhlarga bo‘linadi. 
Zamonaviy avtomobil dvigatellarida asosan Б, В, Г, D, Е 
guruhlardagi moylar ishlatiladi. Б - guruhidagi moy - kichik 
tezlikdagi, В - guruhidagi moy - o‘rtacha tezlikdagi siqish darajasi 
o‘rtacha bo‘lgan dvigatellar uchun, Г- guruhidagi moy - yuqori 
tezlikdagi siqish darajasi yuqori bo‘lgan benzinli va dizelli 
dvigatellar uchun, D- guruhidagi moy - yuqori tezlikdagi havo 
turbina yordamida bosim bilan kiritiladigan dizellar uchun, Е - 
guruhidagi moylar sekin yurar dizellar uchun mo‘ljallangan. Б, В, 
Г- 
guruhidagi 
moylarga 
- 
6-16% 
gacha 
qo‘shilmalar 
kompozitsiyasi qo‘shiladi, D - guruhidagi moylarga 15-18% 
qo‘shilmalar kompozitsiyasi qo‘shiladi. 
Б, В, Г guruhidagi moylar yana kichik guruhlarga bo‘linadi. 
Birinchi kichik guruhdagi moylar (1 indeksli) benzinli dvigatellar 
uchun, ikkinchi kichik guruhdagi moylar (2 indeksli) dizellar 
uchun mo‘ljallangan, uchinchi kichik guruhdagi moylar (indeksiz) 
universal bo‘lib, benzinli dvigatellarda ham, dizelli dvigatellarda 
ham ishlatiladi.

---

139 
Benzinli dvigatellarda: - yozda 100
O
C dagi qovushqoqligi 8-
10 sSt

qishda 100
O
C dagi qovushqoqligi 6-8sSt bo‘lgan moylar 
ishlatiladi. 
Dizel dvigatellarida: - yozda 100
O
C dagi qovushqoqligi 10-
12sSt

qishda 100
O
C dagi qovushqoqligi 8sSt bo‘lgan moylar 
ishlatiladi. 
 Markalanishi.
Motor moylarining har bir rusumini shartli 
belgilari harflar va raqamlardan iborat. Ular qabul qilingan 
klassifikatsiyaga muvofiq, moyning vazifasini va guruhini, uning 
kinematik qovushqoqlikligini ko‘rsatadi. Masalan, M-10Г
2
yoki
M-10Г
1
– moylari quyidagicha o‘qiladi: 
«10» - moyning 100
O
C dagi qovushqoqligi 10sSt ga tengligini 
bildiradi. Ekspluatatsion xossasiga ko‘ra, yuqori darajada 
kuchaytirilgan dizel dvigatellariga Г
(2)
, benzinli dvigatellar uchun 
Г
(1)
guruhdagi moylar ishlatilishini bildiradi. Bundan tashqari, 
klassifikatsiyasiga ko‘ra quyultirilgan qishki va qovushqoqlik 
xossalari yaxshilangan universal moylar ham chiqariladi. Masalan, 
M-4
z 

8В, bu yerda – «4» raqami - qovushqoqlik klassini bildiradi
 
(-18
O
C da u 2600sSt.dan yuqori bo‘lmasligi kerak), "z" xarfi - 
moy tarkibida quyultiruvchi qo‘shilmalar borligini bildiradi.
Benzinli 
dvigatellarda 
yuqori 
darajada 
kuchaytirilgan 
dvigatellarning ishonchli ishlashi uchun Г
1
guruhdagi moylar 
(qishki M-8Г
1 
va yozgi M-12Г
1
) barcha mavsumbop quyultirilgan 
M-6
z 

10Г
1
moylari ishlatiladi. Har bir guruh chegarasida 100
O
C 
da moy yettita kinematik qovushqoqlik sinfiga ega bo‘lishi 
mumkin: 4, 6, 8, 10, 12 ,14 va 16 mm
2

s.
  
Zamonaviy kuchaytirilgan traktorlar, og‘ir yuk ko‘taradigan 
avtomobillar dizellarida moy juda qiyin sharoitlarda ishlaydi. 
Shuning uchun bu dvigatellarda ishlatiladigan moylar neftni 
bevosita haydash yo‘li bilan olingan yuqori sifatli va yaxshilab 
tozalangan mahsulotlarga qo‘shilmalar qo‘shib tayyorlanadi. 
140 
5.2-jadval