Microsoft Word yengil sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish jarayonlarini kimyoviylashtirish

 

Plastifikator va qo'shiladigan  jismlarni  beradigan  yopishqoqligi. 

Birmchisi yelim pardasining qattiqligini kamaytirib, qayishqoqligini oshirish 

uchun, ikkinchisi yopishqoqligini oshirish uchun qo'llaniladi.  

Ammo  bunday  bo'lish  faraziy  hisoblanadi,  chunki  ko'pchilik  hollarda 

plastifikatorlar  yelim  pardasini  egiluvchanhgini  ko'paytirib,  ularni  nafisligini  va 

yopishqoqligini  oshiradi  va  aksincha  qo'shiladigan  jismlarni  yopishqoqligini 

oshirib bir vaqtning o'zida yelim pardasini qayishqoqligini ham ko'paytiradi. 

Yelim eritmalarida, ko'pincha quruq yelimlarda parda hosil etuvchi sifatida, 

molekula  og'irligi  unchalik  katta  bo'lmagan  (1000-6000  atrofida),  polimerlar 

qo'llaniladi. Natijada vujudga kelgan parda deyarli qattiq va mo'rt bo'ladi. shuning 

uchun  charm  buyumlari  uchun  tayyorlangan  yelimlarda  plastifikatorni  bo'lishi 

qatiy  hisoblanadi.  Odatda  past  molekulali  plastifikatorlar  yoki  oligomer  tipidagi 

jismlar qo'llaniladi. 

Birinchisiga  dibutil  va  diaktilftolatlar,  dibutil  va  dioktilsebatsinatlar, 

trikrezilfosfat kiradi.  

Oligomer tipidagi plastifikatorlardan (molekula og'irligi 2000-3000 atrofida) 

polibutilenadipinat va ayrim boshqa murakkab  poliefirlar  hamda  past  molekulali  

poliizobutilen  ishlatiladi. 

---

 

16

Oligomer    tipidagi      plastifikatorlar,    past    molekulali    plastifikatorlarga 

qaragauda  yaxshi  hisoblanadilar,  chunki  ular  katta  molekula  og'iriliga    ega  va  bu 

ularni  vaqt  o'tishi  bilan  fazalararo  chegaraga  o'tishiga  (migratsiya)    moyilligini  

kamaytiradi  yoki  butunlay  chiqarib  tashlaydi. 

Odatda qo'shimcha yopishqoqlikni beradigan kanifol hisoblanadi va hamma 

yelimlarda qo'llanilishi mumkin. 

Yelimlar  tarkibiga,  oligomer  tipida  bo'lgan  bosliqa  qatronlar  ham  masalan  

indenkumaronlar    kiradi.  Yopishqoq  lentalarda  vazelin  yog'i,  lanolin,  past 

inolekulali poliizobutilen (molekula og'irligi 2000-10000) qo'llaniladi. 

Plastifikatorlarni  ishlatilganda,  shu  darajada  beriladigan  qo'shimchaning 

yopishqoqligi hamda ularni parda tashkil etishda birga qo'shila olishi  juda  muhim  

omillardan  hisoblanadi. 

Amalda  termodinamika  jihatidan,  birgalikda  bo'lgan  plastifikatorlarni  eng 

yaxshi miqdorida, migratsiya ro'yobga chiqmaydi, yelim pardalari bir xil tuzihshda 

olinadi va bu ularni yaxslii mexanik xususiyatga ega bo'lganligidan dalolat beradi.