Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc



Download 1 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/260
Sana16.03.2022
Hajmi1 Mb.
#497265
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   260
Bog'liq
XXI asrda Islom

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
21
zamin hozirlab beradi. Biz yashab turgan ming yillikning birinchi yarmida musulmonlar
yahudiylar va xristianlar asosan, bir tilda, yunon tafakkuri kategoriyalarida ifodalangan 
somiycha vahiylar vositasida so‘zlashishgan, shuning uchun ibn Rushdni monastirlarning 
lotin tiliga ravon tarjima qilish mumkin edi. 17-asrdan so‘ng islom va G'arb og‘ma 
traektoriya bo‘ylab harakat qila boshladi. 19-asrda va 20-asrning aksariyat qismida ikki 
dunyo o‘rtasidagi uzoq qarindoshlik Yevropaning, musulmon tafakkuri biror jiddiy ishni 
qilgani yo‘q, qabilidagi imperialistik ta'kidlari bilan niqoblanib keldi. Bundan 
imperiyaparastlik dardiga mubtalo bo‘lmagan Shveytsariyaga o‘xshash ayrim 
mamlakatlar mustasnodir. Tarix va postmodernizm imperializmni bir chetga supurib 
tashladi, biroq u bilan birga dialog uchun mavjud bo‘lgan bilish asosi ham yo‘q bo‘lib 
ketdi, endilikda G'arbdagi yetakchi tafakkur maktabi din bilan qanday munosabat 
o‘rnatishni bilolmay garang. 
Shundan beri postmodernizm, yangi, globallashgan ming yillik boshlanmoqda, 
madaniyatlar haqiqiy dialog imkoniyatidan mahrumdir, deb uqtiradi. Modomiki, 
xristianlik va boshqa an'analar aksilrealistik mavqeni egallamagan ekan, ular bilan o‘zaro 
dialog mumkinligicha qolaveradi, Hans Kung ta'kidlaganiday, zamonlarga xos bo‘lgan 
teizmlar o‘rtasidagi inkor ruhini inkor qilish uchun birgalashib kurashish eng dolzarb 
vazifadir. Biroq Farid Esak da'vo qilayotganiday, dialog faqatgina erkin va bir-biriga 
yaqin an'analari o‘rtasidagina emas, konservativ va logotsentrik
[33]
e'tiqod sohiblari 
o‘rtasida ham muvaffaqiyat qozonishi mumkin. 1994 yili Qohirada bo‘lib o‘tgan Aholi 
konferentsiyasidagi madaniyatlararo muvaffaqiyatli hamkorlik dindor liberallar
[34]
o‘rtasida emas, aksincha, ishtirokchilarning eng konservativ qismi bo‘lmish musulmonlar 
va Vatikan vakillari o‘rtasida bo‘ldi. Modomiki, davrimizning axloqiy relyativizmi 
murosasizlashib borayotgan ekan, turli dinga mansub an'anachilarning bunday 
hamkorligi foydadan xoli bo‘lmaydi.
Agar hozirgi paytdagi musulmon va xristianlarni ayni bir devor tomon tisarilishga majbur 
etayotgan umumiy xavf mavjudligi tufayli dialogga imkon tug‘ilgan bo‘lsa, bu imkonni 
postmodernizmni, undan ham ahamiyatlisi, ratsionalizmni qabul qilish yo‘qqa chiqaradi.
Xristian mutafakkirlarini, ba'zi hollarda o‘z ilohiyotshunosligini Ma'rifat loyihasiga 
bog‘lagan Muso Mendelson singari yahudiy mutafakkirlarini bugun hech kim bilmaydi. 
Bultmann, Raner va, xususan, fon Baltasar vaqti-vaqti bilan Ma'rifat loyihasiga hujum 
qilgan o‘tmishdoshlaridan kam ahamiyatga ega bo‘lmagan tarzda uni himoya qilishga 
majbur kishilar sifatida paydo bo‘lib qoladi. Ilohiyotshunoslar «yangilikchi», ayni paytda 
dunyoviy mutafakkirlar, Liotar ta'birini esga olib aytganda, aporetik
[35]
eskilikchi bo‘lib 
qolishdi.
Anas Karij, Najib al-Attas singari ayrim musulmon mutafakkirlari G'azzoliyning yunon 
loyihasi xususidagi shubhasini uni himoya qilish deb tushunishdi va bu tushuncha muhim 
ahamiyatga ega edi. G'azzoliy ratsional haqiqat da'vosining go‘yoki fundamental 
haqiqatlar biz ularni anglab oladigan jarayonlarga qorishib ketganiga oid isbot qilib 
bo‘lmaydigan maqomini belgilab beradi. Saljuq ziyolilari va so‘ngra usmonlilar va mo‘g‘ul 
tafakkuri shakllanishida ulgi vazifasini o‘tagan G'azzoliy hatto Ibrohim Madkur singari 
ba'zi musulmon mutafakkirlari tomonidan ham Dekartning o‘tmishdoshi deb tan olingan. 
Biroq G'azzoliyda o‘zlikni anglashga dekartcha ishonish ko‘zga tashlanmaydi, binobarin
u inson shuurining tushunib bo‘lmaydigan va tutqich bermas tabiatini batafsil bayon qilib 
bera olmasdi. Garchi G'azzoliyni o‘qigan yoki o‘qimagan Leybnits uni xotirlab o‘tsa-da, 


XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 

Download 1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   260




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish