Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
74
ibodatxona yoki uyda nishonlanayotgan 
mavlud
marosimi - to‘g‘ri chiziqqa yuzlanadi; 
ularning ichki olami mehrob (ayni paytda minoradan farqli o‘laroq, ibodatxonada yoki 
masjid) da zuhur bo‘ladi. U holda biz tenglikni qayta tiklashni masjidda bajariladigan 
diniy amallarni keskin isloh qilish orqali emas, aksincha, ayni paytda nafratlanish 
darajasiga tushib qolgan ibodat joyi: ibodatxonani qayta tiklash va obro‘sini ko‘tarish 
orqali amalga oshirishimiz mumkin. Yaqinda ijtimoiy fanlardan antropologiya (Klifford 
Girtz) va matn sharqshunosligi (Jon Renard) sohasida o‘tkazilgan tadqiqotlar so‘fiylikni 
somiy «transtsendentalizmi»ning zamonaviy vahhobiylik mutaassibligi bilan klassik 
sharqshunoslik qarashlarining kuchli ittifoqidan asrab qoldi va uning tarixiy 
markazlashuvi musulmon taqvodorligi asosida kechganini aniqladi. Ko‘plab feministik 
tahlillar - shular qatoriga Laylo Ahmadning tahlili ham kiradi - rasm-rusumlarga 
asoslangan din normativdir, degan tushunchadan kelib chiqadigan, masjidda diniy 
amallar bajariladigan payt orqada turadigan ayollar muqarrar hukmning qurbonlaridir, 
degan G'arb va xristian taxminlaridan olingan xulosa bilan bizning ko‘z qarashimizni 
noto‘g‘ri talqin qiladi.
Tasavvur ekranini so‘fizm va unga hammaslak bo‘lgan mashhur diniy tariqatlarni kiritish 
uchun kengaytirsangiz bormi, islomning klassik ko‘rinishlari ming bir joziba bilan paydo 
bo‘la boshlaydi. Imomning klerikal va avtoritar maqomi va erkak zotining normativ 
fiqhdan kelib chiqadigan ijtimoiy qiyofasiga oid yevrotsentrik qarashlar o‘rta asrlarda 
yashagan musulmonlar aksariyat hollarda nazariy jihatdan, ko‘pincha amalda ayol kishi 
bo‘lmish so‘fiy shayxning ta'siri va yo‘lboshchiligida yashagani haqidagi dalillar bilan rad 
etilishi kerak. 
Jinsni boshqacha tushunish borasidagi diniy qarashlarning tarmoqlanib ketishi jinsiyat 
mubohasasiga borib taqaladi. Inson otliq mavjudot birlikda yashaydi, mavjudotning 
ma'naviy mohiyati jinsga borib taqaladi va shu sababli har bir jins dahosini boshga 
ko‘tarish islomga xos xususiyatdir. Rasululoh (s.a.v.)ni bevosita xuddi shu nuqtai 
nazardangina tushunish mumkin: uning jasorati birligi va binobarin, qudsiyligi 
namoyishidir. Uning ayol zotini, zavjayi muhtaramalarini boshiga ko‘tarish odati 
Sulaymon va boshqa yahudiy donishmandlari, hatto Krishnaning jasoratini esga soladi. 
To‘laqonli hayot kechirish orqali ul zot Alloh taolo farz qilgan nasl qoldirish odatini qabul 
qildi va uni muqaddaslashtirdi. Qonunlar ijodkori bo‘lmish Rasulullohning yakka o‘zi 
uchun yaratgan 
xasois
- xususiyatlar (ularni Suyutiy o‘zining "Al-xasois al-kubro» 
asarida bir-bir sanab o‘tadi) uning axloqiy printsiplarga rioya etishida qattiqqo‘lik 
bo‘lishini talab etar, ammo ummatlari bundan ozod qilingan edi. Tahajjud ibodati unga 
majburiy bo‘lsa, boshqalar uchun ixtiyoriy edi. Oddiy musulmonlardan ertalabdan 
kechgacha ro‘za tutish talab etilgan bir paytda uning 24 soat yoki undan ham ko‘proq 
vaqt ro‘za tutish (o‘tar ro‘za -