|
www.ziyouz.com kutubxonasi
12
«Jurf» degan qishloqda edi.
Rasululloh hazratlari vafot topib, o‘rinlariga Sayyidino Abu Bakr xalifa etib
saylanganlaridan keyin u janobning birinchi ishlari mana shu qo‘shinni jangta
jo‘natmoqlik bo‘ldi. Qo‘shin ichida Kibor saxobalar bo‘lishib, ular mazkur yurishni
to‘xtatib turishlikka maslahat berdilar. Biroq Abu Bakr, raziyallohu anhu, hech qanday
taraddudga tushmay, «Men Rasululloh boshlagan ishlarini hech so‘zsiz oxiriga
yetkazaman. Agar meni yirtqichlar tortqilab ketsalar-da, Usoma askarini Rasululloh
buyurganlaridek Rumlarga qarshi muxoraba etuvga yuboraman!» dedilar.
Avval ahvol nihoyatda noziklashib turgan bir paytda, atrof qabilalar zakot bermaslikka
ahd etib, Islom davlatiga qarshi chiqib turgan ahvolda Abu Bakr g‘oyatda jasorat va
azimat ko‘rsatdilar. Bu bilan chetki xurujlar ta’siri ostida Islom davlati ichida paydo
bo‘ladigan taraddudli holatga barham berildi. Zero, Usoma askaridagi kuchlar Madina
davlatining asosiy qo‘shinidan iborat edi. Bu qo‘shinni jangga yuborishlik bilan Abu Bakr
(r. a.) birinchidan, aholi o‘rtasida tug‘iladigan noxush holatni bartaraf etgan bo‘lsalar,
ikkinchidan, esa Rasululloh hazratlarining buyruqlarini bajarishlik hamma holatda qat’iy
lozim ekanligini amaliy suratda ko‘rsatib berdilar. Abu Bakr razilohu anhu Usoma
askarlarini darhol Jurfdagi harbiy qarorgohga jamlanishga amr etdilar. Askar jamlanib
bo‘lgach, Usomaning o‘zlari ham eng asosiy kuchni jangga olib ketib, Madinai
Munavvaraning mudofaasini tahlika ostiga qoldirmaslik fikrida Umarni o‘rtaga vositachi
qilib, askarni jangga yubormaslikni Abu Bakr (r. a.) dan iltimos etgani jo‘natdilar.
Hamda mazkur qo‘shin boriladigan bo‘lsa, o‘rinlariga biron nomdor sahobani qo‘mondon
etib tayinlashlarini ham aytishlikka o‘tindilar. Hazrati Umar o‘zlari ham mazkur qo‘shinda
qatnashuvchilar ichida edilar. Abu Bakrning oldilariga kelib Usomaning iltimoslarini
aytdilar.
Abu Bakr (r. a.) qat’iy suratda qo‘shin albatta jangga yuborilishini aytdilar. U holda
qo‘shinga biror nomdor sahobani bosh qo‘mondon qilib ta’yinlash lozimligini maslahat
tariqasida aytdilar. Bu so‘zni eshitgan onlarida Abu Bakr (r. a.) o‘rinlaridan sapchib turib,
Umar (r. a.)ning soqollaridan ushlab, «Onang bolasiz qolgur, Umar, hali sening gapingga
kirib men Rasululloh hazratlari shaxsan tayinlagan qo‘mondonni ishdan olaymi?!»
dedilar. Zotan, Rasululloh alayhissalom Usomani qo‘mondon etib ko‘rgan vaqtlarida ham
xaloyiq ancha-muncha gaplar qilishgan, o‘rinlariga nomdorroq sahobani tayinlashlarini
ham so‘zlashgan edilar. Biroq Rasululloh alayhissalom ularning gaplariga e’tibor bermay
Usomani xalq o‘rtasiga qo‘yib xutba so‘zlagan va uni qo‘mondolikka tayinlagan edilar. Bu
safarda ham o‘sha avvalgi gap qaytarildi. Johiliyat odati bo‘lgan nomdor, ulkan kishilarni
e’zozlash kabi holatni Abu Bakr butunlay sahobai qirom ichlarida tugatmoqqa qaror
berganlaridan hech qanday gapga quloq solmay Usomani yana qo‘mondon etib
tayinladilar. O’zlari Jurfga borib askarni qo‘zg‘olishga buyruq berdilar. Piyoda yurgan
holda qo‘shinni uzoq masofaga kuzatib ham qo‘ydilar.
Abu Bakr (r. a.) piyoda, Usoma esa otda ketayotganlarida: «Siz yo otga minib oling,
yo esa men ham yayov bo‘lib olay»,— deganlarida, «Sen ham yayov bo‘lmaysan, men
ham otga minmayman. Olloh yo‘lida bir necha qadam piyoda yursam nima qipti», deb
javob berdilar. Yo‘lda ketayotganlarida Abu Bakr (r. a.) Usomadan «Umarni qoldirib
ketishliklarini, davlat ishlarida yordam berib turishlari lozimligini aytib, ijozat so‘radilar.
Usoma ham, tabiiy, ijozat berdilar. Abu Bakr hazratlarining bu ishlari bir tomondan,
Islom askariga bo‘lgan tavozu’lik bo‘lsa, ikkinchi tomondan, Usomaning qo‘mondonligiga
dillari rozi bo‘lmagan kishilarga saboq edi. Chunki xalifa bo‘la turib oddiy bir
qo‘mondondan qo‘l ostidagi bir jangchisini to‘g‘ridan-to‘g‘ri olib qolavermay, ijozat
so‘raganligi, kishilar o‘z qo‘mondonlariga ne darajada itoat etishlari zarurligini ko‘rsatadi.
Bu bilan Usomaning askarlar ichida obro‘-e’tibori kuchayardi. Usoma qo‘mondonligidan
Xulafoi roshidiyn. Rizouddin ibn Faxriddin
Do'stlaringiz bilan baham: | 
