Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

11

xizmatlarini bir-bir yodga ola boshladilar. Kishilar shovqin-surondan tinchib qoldilar. 

Keyin yana so‘zlarida davom etib dedilar: 

— Arablar hargaz bu ishni bilaolmagan bo‘lurdilar. Zero ular faqat Qurayshlardan 

bo‘lgan zotga kelgan vahiy orqali bunday yuksak ilmiy va olamiy fazilat cho‘qqilarini 

egallash vositasini bilib yetdilar, Quraysh qabilasi esa arablar ichida o‘rnashgan yeri 

hamda nasabi jihatidan eng o‘rtadagi xalq hisoblanadi. Sizlar Umar yoki Abu Ubaydani 

o‘zlaringazga Rasulullohdan xalifa etib saylab olsangaz men roziman. 

Abu Bakr so‘zlarini tugatib o‘rinlariga o‘ltirgashshrqdan keyin muxojirlardan bittalari 

o‘rinlaridan turib: «Balki biz Abu Bakrga ba’yt etamiz. Rasululloh diniy ishimizni ishonib 

u janobga topshirgan ekanlar, nechuk biz dunyoviy ishimizni ishonib topshirmaylik?» 

dedilar. O’rtada ancha tortishuv bo‘ldi. Har kim o‘z tomonidan ko‘rsatgan nomzodni 

mansabga ega qilishlik uchun harakat qilib ko‘rdi. Ahvol keskinlashib ketib va ixtilofga 

aylanib ketishligidan havf etgan Umar o‘rinlaridan turib Abu Bakrga «Qo‘lingizni 

cho‘zing, men sizga bay’at beraman», dedilar. 

Abu Ubayda ham o‘rinlaridan turib, «Men oramizda Rasulullohga g‘orda ikkinchi 

hamroh bo‘lgan kishi turib ushbu ishga u janobdan ilgari qo‘l urmasmen», dedilar va 

qo‘llarini Abu Bakrga bay’at berishlik uchun uzatdilar. 

O’sha ovda Abu Bakrga bay’t berdilar. Muxojir va ansorlar ham birin-ketin Abu 

Ubaydaga ergashib Abu Bakr raziyallohu anhuga bay’at bera boshladilar. Oxiri 

xammalari Abu Bakr mu-sulmoilarning halifalari deb tan olib bay’at berib bo‘ldilar. Abu 

Bakr raziyallohu anhuga bay’at berilib bo‘lgach, o‘rinlaridan turib so‘zlashga botshtadilar. 

Avvalo Olloh taologa hamd va sano aytganlaridan keyin o‘zlarini xalifalik mansabiga 

minganlaridagi birinchi hutbani irshod etdilar. U quyidagi mazmundan iborat edi: 

— Ey odamlar, men sizlarga ishboshi bo‘ldim, aslida sizlardan ko‘ra yaxshiroq 

emasman. Bas, agar ishni to‘g‘ri olib borsam, menga yordam beringlar va agar noto‘g‘ri 

qadam qo‘ysam, meni to‘g‘rilab qo‘yinglar. Rostlik Olloh tomonidan berilgan omonatdur. 

Yolg‘onchilik esa xiyonatdur Sizlarning ichlaringizda zaif sanalganlar mening qoshimda 

quchlidir. Toki haqqini zo’e etmay undirib bergum, inshoolloh, ichlaringizda kuchli deb 

e’tibor etiladiganlar mening qoshimda zaifdur. Toki birovning haqqini undan oldirib 

bergum, inshoolloh, qaysi bir qavm Olloh yo‘lida jihod etishlikdan tiyilsa, albatta Olloh 

ularga xorlik libosini kiyguzur. Qaysi bir qavm ichida yaramas buzuq ishlar avj olsa, 

barchalarini balo yakson etur. 

Sizlar men Ollohga va Rasuliga qanchalik itoat etsam, menga shunchalik itoat 

etinglar. Agar men ularga itoat etmay, osiylik qilib o‘z xohishim yo‘liga kirib ketsam, u 

takdirda sizlarga itoat etishlik lozim bo‘lmay qoladi. Namozlaringazga turinglar! Olloh 

sizlarga rahm etsun!.. 

Avvalda ba’zi bir bani Hoshim ularning ichlarida Ali ibni Abu Tolib ham Abu Bakrga 

bay’t berishliqdan bosh tortib turdilar. Biroq uzoq vaqt o‘tmay hammalari bay’at etishdi. 

Zero, Abu Bakr raziyallohu anhuning yurgizgan go‘zal siyosatlari, Qur’on va sunnat 

talablariga binoan yuritgan ish uslublari Ali ibni Abu Tolib kabi Islom donishmandini ham 

Abu Bakrga ixtiyoriy ravishda sidqidildan bay’t berishlikka undagan edi.