Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

HAZRATI ALINING MUBORAK QABRLARI VA MOZORLARI 

 

Hazrati Ali Qufa shahridagi masjidil jome’ning yaqiniga dafn etilganlar. Hozirgi kunda 

u yerda katta bino va mozorlari bor. Minglab kishilar u joyni ziyorat qilib ibrat va nasihat 

olishni iltimos qilgani keladilar. 

 

X O T I M A  

 

Shi’a kitoblarida hazrati Alini nihoyatda ulug‘lab, hatto u zotni muqaddaslashtirib, a’lo 

darajaga ko‘tarib, u zotga tarafkashlik qilgan hollarida ba’zi bir kamchiliklaridan ko‘z 

yumib, benihoya maqtovli sifatlar bilan sifatlanganlar. Ali (r. a.) ular maqtayotgan 

sifatlaridan ko‘ra ham oliyroq va ko‘proq sifatlarga ega ekanliklarida shak-shubha yo‘q. 

Hazrati Ali kishilikda shunday yuksak insoniylik fazilatlariga ega bo‘lgan edilarki, agar u 

janobda bo‘lgan mazkur insoniylik fazilat sifatini bir necha minglab odamlarga taqsim 

etilganda mazkur sifatdan ulush tekkan kimsalar, shubhasiz Ollohning eng ko‘zga 

ko‘ringan xayrli maxluqlaridan bo‘lardilar. Lekin bunday sifatlar bilan sifatkashlik boshqa 

narsa, ammo u janobni muqaddaslashtirishlik, nubuvvat martabasiga ko‘tarishlik, ba’zi 

shi’alar da’vo etayotganlaridek abadiy hayot manbaiga ega qilishlik hamda Abu Bakr va 

Umardan afzalroq deyishlik esa boshqa narsa. Bu ishlarda biz ularni qo‘llab-

quvvatlamaymiz bu to‘g‘rida ular fikriga qo‘shila olmaymiz. 

Muoviyani mudofaa etuvchilarning kitoblari esa hazrati Alini so‘kish va turli ta’nalar 

etish bilan to‘lib ketgan. Shu kabi ulardan shunday jirkanchli rivoyatlar naql etilganki, 

eshitgan quloqlar dahshatdan hayratga tushadi. Sog‘lom aql, to‘g‘ri tabiat qabul 

qilishdan bo‘yin tovlaydi. Magar shunday rivoyatlardan birida aytilishi-cha, Muoviyaning 

oldiga har kuni hazrati Alini badnom qilib so‘kadigan kimsalar to‘planishar ekan. Kishilar 

hazrati Alini yomonlab so‘kish bilan Muoviyaga yaqinlik hosil qilishar ekan. Minbarlarda 

va boshqa o‘rinlarda hazrati Aliga eng jirkanchli tuhmatlarni yog‘adiradigan kimsalar 

Muoviya oldida katta hurmatga ega bo‘lar ekanlar. 

Bu yerda yana bir boshqa betaraf jamoat bo‘lib, ular tarix yozmoqlikka qattiq 

muhabbat qo‘ydilar. Tarixni bir tomondan jiddiy tasvirlash bilan birga yana o‘zlarining 

tomonlaridan unga tushuntirishlarni ham ilova etib ketdilar. Shu sababli ular ba’zan Ali 

haq edilar, u janob juda arzimas xatoga yo‘l qo‘ygandilar, xolos deyishsa, o‘zga bir 

o‘rinda esa Muoviyaning qalbaki ishlarida unga har xil uzrlar keltirishga urinishdan, zero, 

ularning iddaolariga ko‘ra go‘yo hazrati Ali o‘zlariga Muoviyani bay’at etmaganligani 

hujjat qiltan holda urushni birinchi boshlaganlar. Zotan, bay’at bermaslik urushni lozim 

qilmaydi. Chunki Alining o‘zlari ham avvalda Abu Bakrga bay’at berishdan bosh 

tortgandilar, deyishadi. 

Bizning ra’yimizga ko‘ra, Muoviyaning qilgan xatoliklari Alining bu xatoliklari oldida 

---

Xulafoi roshidiyn. Rizouddin ibn Faxriddin