Microsoft Word uk d. Abduraximov doc

Электрон калитлар ва сертификатлар. 
Электрон рақамли имзонинг 
ёпиқ калити - бу фақат хужжат муаллифига маълум бўлган ва электрон 
ҳужжатда электрон рақамли имзони ҳосил қилиш учун мўлжалланган 
белгилар кетма-кетлиги. Электрон рақамли имзонинг очиқ калити бу 
электрон хужжатнинг ким томонидан юборилганлигини аниқлаш ва уни 
ҳақиқийлигини тасдиклашда қўлланилиши мўлжалланган белгилар кетма-
кетлиги. Электрон сертификатлар - бу сертификация тизими қоидаларига 

---

47
биноан 
белгиланган 
талабларга 
кўра 
электрон 
рақамли 
имзо 
воситаларининг мувофиқлигини тасдиқлаш учун ҳамда электрон рақамли 
имзо калитининг сертификати электрон рақамли имзонинг очиқ калитининг 
электрон рақамли имзонинг ёпиқ калитига мослигини тасдиқлайдиган ва 
электрон рақамли имзо ёпиқ калитининг эгасига руйхатга олиш маркази 
томонидан берилган ҳужжат. 
Электрон ҳужжат алмашиш тизимлари. 
Электрон ҳужжат 
алмашиш тизимлари Ўзбекистон Республикасининг “Электрон ҳужжат 
айланиши тўғрисида”ги 2004 йил 29 апрелдаги 611-II сон Қарорига биноан 
қуйидагича таърифланади ва фаолият юритади. 
Электрон ҳужжат алмашиш тизимлари – электрон ҳужжатларни 
ахборот-коммуникация тизими орқали жўнатиш ва қабул қилиш 
жараёнлари йиғиндиси. Электрон ҳужжат айланишидан битимлар (шу 
жумладан шартномалар) тузиш, ҳисоб-китобларни, расмий ва норасмий 
ёзишмаларни амалга ошириш ҳамда бошқа ахборотларни алмашишда 
фойдаланиш мумкин. Турли компанияларнинг автоматлаштирилган 
тизимлари орасида стандартлаштирилган шаклдаги иш ҳужжатларининг 
(буюртмалар, ҳисоб рақамлари ва ш.к.) маълум шаклдаги электрон 
алмашинуви электрон ҳужжат алмашинуви тизимини белгилайди. 
Топшириқлар: 
Қуйидаги масалаларни ечинг:
1. Ахборотлашган жамиятнинг моддий ва технологик негизини қандай 
тизимлар ташкил этади? 
2. Қандай илмий тушунчалар жамиятни ахборотлаштиришнинг энг муҳим 
хусусиятларини ифода этади? 
3. Ахборотлаштириш жараёни деганда – қандай чора - тадбирлар 
тушунилади? 
4. Ахборотлашган жамиятнинг ўзига хос хусусиятлари нималарда намоён 
бўлади? 
5. Ахборот маҳсулотлари деганда нималар тушунилади? 
6. Жамиятни ахборотлаштириш –қандай жараён? 
7. Ахборот ресурслари, оммавий ахборот ва ахборот тизимларига 
Ўзбекистон Республикасининг 2003 йил 11 декабрдаги 560-II сон 
“Ахборотлаштириш тўғрисида”ги Қонунига биноан қандай таъриф 
берилган?
8. Ахборотнинг салбий ва ижобий таъсирларини фарқланг ва изоҳланг. 
9. Ҳужжат ва ҳужжат турлари тушунчаларини изоҳланг. 
10. Имзо ва муҳр нинг аҳамиятини изоҳланг.