www.ziyouz.com kutubxonasi
95
кимни юбориш муҳокама қилиниши керак экан. Мажлисни илмий мудир ўтказди. Чорак
соатчадан кейин директор кириб келди.
«Ўртоқ Шоматов, сизни сўрашяпти», — деди. «Ким?» — десам, «Чиқсангиз биласиз», —
дейди. Ўшандаям хаёлимга ёмон ўй келгани йўқ. Фақат ҳайрон бўлдим. Директор доим отимни
айтиб, Илҳомжон, деб чақирарди. Чиқсам, мактаб ҳовлисида ҳеч ким йўқ. Дарвоза олдига
келсам, кўк «Жигули» турибди, ноль олти. Сен тенги йигит ёнимга келиб: «Сиз — Шоматов
Илҳом бўласизми?» — деди. «Ҳа», — дедим, машинанинг орқа эшигини очди. «Марҳамат,
ўтиринг, гражданин Шоматов!» — деди.
Акам «Полёт»ни тутатиб, чуқур-чуқур сўрди. Зимдан онамга разм солдим. Ойим пинжимга
тиқилиб жимгина мунғайиб ўтирар, акамнинг бу ҳикояларини ўнлаб, юзлаб марта эшитган
бўлса керак, гапга аралашмас, чамаси, эшитишни ҳам хоҳламасди.
— Шопирдан бошқа яна икки киши бор экан. Биттасиниям танимайман. Шопир олдида,
ўшаларнинг хўжайини бўлса керак, битта семиз киши ўтирибди. Бояги йигит мени орқа
ўриндиққа ўтқизди. Ёнбошимга ўзи ўтирди. Худди киноларда кўрсатадиган шпионни қўлга
олгандек. Чап томонимда биттаси, ўнг томонимда биттаси.
«Шоматовнинг уйига!» — деди олдинги ўриндиқдагиси. Юрагим ғаш тортди. Бояги
йигитдан сўрадим. «Тинчликми, брат?» десам, ҳалигина илжайиб турган одам кўзини ола-кула
қилди. «Мен сенга брат эмасман, алоҳида муҳим ишлар бўйича терговчи Шевелев бўламан!»
дейди. «Отанг Шоматов Шомансур приписка қилгани, катта миқдорда пора олиб, пора бергани
учун қамоққа олинди», дейди. Рост, оёқ-қўлим бўшашиб кетди. «Сизлар адашяпсиз, менинг
отам унақа одаммас, бир умр ҳалол ишлаган. Ленин ордени бор, депутат», дедим. Олдинда
ўтиргани мен томонга қараб, мазах қилиб кулди. Қоронғи тушгунча ҳамма нарсани рўйхатга
олди. Ҳаммаёқни тит-пит қилиб ташлади. «Нима керак сизларга, айтинг, ўзим топиб бераман»,
десам, «Ўчир овозингни!» дейди. Аммо ойим — маладес! — Акам ҳамон мунғайиб ўтирган
онамга қараб қўйди. — Сенинг тўйингга аталган кўрпа-тўшакларни ағдар-тўнтар қилаётган эди,
қўлига ёпишдилар. «Келиннинг сарпосига тегма, ўғлим келса, уйлантираман, деб, ўз қўлим
билан тикканман», дедилар. Барибир, кўрпаларнинг пахтасигача титиб чиқди. «Миллионер
бўлмасанг, келинингга шунча падаркани қаёқдан олдинг?» дейди. Ойим: «Нима қилай бўлмаса,
сенларга ўхшаб тўрт шиша арақ билан ўғил уйлантирайми? Мен бу нарсаларни йиллаб
тўплаганман», десалар, масхара қилиб кулади. «Миллионни топсанг, эринг қутулиб чиқади,
бўлмаса эринг ҳам кетади, ўғлинг ҳам хотин ололмай холостяк ўтади», дейди.
— Арақдан борми? — дедим ичимдан тағин титроқ келаёт-ганини сезиб.
Ойим кўзимга хавотирланиб қараб қўйди.
— Топилади! — Акам айвон томонга овоз берди. — Сали-и-и! Ошхонани қарагин, яна битта
шиша бор эди.
Онам энди оғиз очишга шайланганди, кескин илтимос қилдим:
— Қўрқманг, ойи, кўп ичмаймиз. Фақат... йўқ деманг. Илтимос.
Келинойим... Итоаткор ва ҳамиша жилмайиб турадиган келинойим арақ шишасини
келтириб, хонтахтага қўйди.
— Овқат иситиб келайми? — деди мунғайиб.
— Обке! — Акам жонланиб, шиша қопқоғини бурай бошлади. — Бояги жаркопдан опке.
— Қишлоққа офат дориди, Рустам! — деди акам бош чайқаб. — Битта «Коммунизм»нинг
ўзидан йигирма саккиз киши қамалди. Ишонасанми, дадамни изламаган жойимиз қолмади. Кун
ора кеннайинг билан тугун-терсак кўтариб йўлга тушамиз. МВДга борамиз, «Коммунизм»
колхозининг раиси Шоматов қаерда?» десак, «Билмаймиз, Тоштурмага бор», дейди.
Тоштурмага борсак, «КГБга учраш», дейди. Бу ёқда биз дадамни излаб юрибмиз, у ёқда
анавилар ҳар куни келиб, ойимни қўрқитади. «Эринг гумдон қилган миллионни топасан!»
дейди.
Тушда кечган умрлар (роман). Ўткир Ҳошимов
Do'stlaringiz bilan baham: |