Microsoft Word Tursunboyev S. O'zbek teatri tarixi. Majmua

Oldidagi beda bilan suyakka isora qilib
.) 
Ziyofat quyuq bo’lgan ekan-da.  
QO’CHQOR:  Bugun bizning tomonlarga bironta  noma’lum zotning qadami  yetganga 
o’xshaydi. 
BOYQUSH:   Hm, shunchalik kaltafaxm bo’lasizmi? 
Oldingizdagi nima? 
Bedami, suyak? 
Ovqat totliq g’am yemang, 
Beda ne kerak? 
Ovqat mazali, ku-ku! 
Non jizzali, ku-ku! 
QO’CHQOR:  Jon  birodar,  bir  yaxshilik  qilib  yubor.  Dov-daraxt,  tog’u  toshlar, 
parranda qushlarning mazag’idan qutulay. Oldimdagi suyakni olib tashlagin. 
BOYQISH: Yemasangiz bo’lmaydi, 
Ovqatingiz shu, 
 
Hech kim sizdan kulmaydi, 
Shirin-asal-ku! 
Ovqat mazali, ku-ku! 
Non jizzali, ku-ku! 
QO’CHQOR: O’tinaman, yolvoraman. Juda bo’lmasa mana shu tuyog’m ostida turgan 
suyakni olib tashla. 
OLAPAR: Vov! Bas! Yetar! Kimga yalinayapsan, azizim? 
BOYQUSH:  Ha,  Olaparjon,  jahlingiz  chiqdimi?  Achchig’ngiz  kelsa,  oldingizdagi 
bedani chaynang!... 
QO’CHQOR: Ha la’nati!  
OLAPAR: Ovozingni ochir! 
QO’CHQOR:  Suyakni  olib  tashlagani  oldimga  kelarmikan  deb  o’ylagan  edim, 
kelmadi… 
BOUQUSH:  Hammani  o’zingga  o’xshash  laqma  deb  o’ylay  berma,  Qo’chqorvoy. 
Kechalari  qushlarni  ovlash  ucun  ham  jonim  o’zimga  kerak.  Seni  deb  o’zini  qurbon 
qiladigan  tentaklardan  emasman.  Hali  zamon  notanish  zot  kelib  qoladi.  Mabodo,  birin 
falokatga uchrab qolsa bormi, bir oy maza qilib bazm quraman.  
QOCHQOR: Quzg’un!  
BOYQUSH: Nima deding? 
OLAPAR:  Birovning  boshiga  og’ir  kulfat  tusib  qolsa  yordam  berish  qo’lingdan 
kelmaydi-yu,  uni  mazax  qilasan.  Falokatga  uchragan  vaqtini  mo’ljallab  ko’zini  o’yishga 
tushasan. 

---

BOYQISH: Voy tavba. (zavqlanib kuladi)  
OLAPAR:   Yo’qol, bu yerdan! Yo’qol! 
QO’CHQOR: Ket, ablah, ket! 
(Boyqush kuladi. Sada uyg’onadi). 
SADA: Hu, hu…
  
(O’rmonning har tomonidan aks sado eshitiladi)
. 
Nima  janjal?  Nima  to’polon?  Bizning  dargohimizga  qanday  odamzodning  qadami 
yetdi? Qani u? qani? 
(Shamol  esadi,  daraxtlarning  singan  ovozi  eshitiladi  uzoqlardan  turli  hayvonlarning 
ovozlari keladi. Boyqush Sada butog’iga qo’nadi. Gul ko’targan Zumrad kirib keladi.)
 
ZUMRAD:  Mosh  hech  qayerda  yo’q-ku.  Moshni  topmasang,  uyga  qaytib  kelma, 
dedilar.  Endi  moshni  qayerdan  topaman?  Bo’ri  yeb  qo’ygan  bo’sa-ya?  Yo’g’-e,  bo’rining 
jahli  oyimnikicha  bo’lmasa  kerak.  Nahotki,  bechora  Moshga  rahmi  kelmasa?  (Daraxt 
shoxidan uchgan qushga qaraydi). Hay qushlar… Iya, o’zimizning kaptarga o’xshaydi-ku? 
Kaptarjon, hoy, kaptarjon. Menga qara, endi Mosh, sen bilan qattiq hazillashmaydi. Urushib 
qo’ydim.  Undan  xafa  bo’lma.  Hoy,  menga  qara,  agar  yo’lda  Moshni  ko’rib  qolsang 
qo’rqma, aytib qo’ygin. Uyga bormasin. Tutib olishsa o’ldirishadi. Aytib qo’yish esingdan 
chiqmasin,  xo’pmi?  Musicha,  chumchuqlarga  ham  ayt!  Moshga  xabar  qilishsin.  (Birdan 
ko’zi qo’chqorga tushadi
.
) Voy, o’lmasam… 
QO’CHQOR: Ba… 
ZUMRAD: A… Siz mening Moshimni ko’rmadingizmi? 
QO’CHQOR: Ba, ba. Mosh deganing nimasi? 
ZUMRAD: Haligi… Mosh… vuy, shoxlarining kattaligini… 
BOYQISH: Ku-ku… Bemahal nima qilib yuribsan? 
(Zumrad Boyqushga qaraydi, jimlik). 
Ku-ku, gapir! 
(Zumrad astagina orqasiga tislanadi). 
(Istehzo  bilan.)  Hoy  qizcha  ,  Qo’chqorga  yaqinlasha  ko’rma!  Jahli  chiqib  turibdi. 
Suyakka qo’shib, tag’in, chaynab yubormasin. 
QO’CHQOR: Hm… o’zing kimsan? Bizning joylarda nima qilib yuribsan? 
ZUMRAD:  Men,  haligi…  Joylaringiz  juda  yaxshi-e…  xuddi  boqqa  o’xshaydi. 
Shoxlaringiz biram chiroyli, o’zingizga quyib qo’ygandek yarashgan. 
QO’CHQOR: rostdan chiroylikmi? (
Shoxlarini qimirlatadi.
) 
ZUMRAD: Shoxlaringizni qimirlatmay jim qarab tursangiz solatli ko’rinar ekansiz. 
SADA: Vah, ha, ha, sovlati emish… Vah, ha, ha… Qimirlatmay bo’pti… Vah, ha, ha. 
(Aks sado. Qochqor Zumradni suzmoqchi bo’ladi. Zumrad orqaga tislanadi, itga to’g’ri 
keladi). 
OLAPAR:   Vov, vov… ket, bu yerdan!
 
ZUMRAD: Voy o’lay… 
OLAPAR: Jahlim chiqib turibdi. Vaqt g’animatida jo’nab qol! 
ZUMRAD:  Xo’p,  xo’p…  (Itning  oldidagi  bedani  ko’rgach)  Taglaringiz  iflos  bo’lib 
qolibdi-ku! 
SADA: Vah, vah, ha, ehtiyot bo’l! 

---

(Zumrad avval itga, keyin Qo’chqorga, daraxt shoxida qo’nib turgan Boyqushga 
qaraydi. Ular darg’azab. Zumrad qo’llariga tushsa, bechora qizni chaynab, tepkilab, cho’qib 
tashlasa. Zumrad asta ashula boshlaydi). 
ZUMRAD:  Chiroyli qush, boyo’g’li, 
Ovozlaring yoqimli. 
Ko’zlaringda nur-shu’la, 
Aytib bergin ashula. 
 
Qanotingni ochsang keng, 
Senga qushlar kelmas teng. 
G’ayratingni to’plab boz, 
Uchgin sen balandparvoz. 
 
(Boyqush qanotini yoyib ovozining boricha kuladi-da, ko’zdan g’oyib bo’ladi. Zumrad 
Boyqushni kuzatadi, so’ng Qo’chqorga qaraydi). 
Gul g’unchalar ochilgan,  
Shoxida qushlar sayrasin. 
Maysa o’tlar bag’rida, 
Ola Qo’chqor yayrasin. 
Qochqorga yaqinlashadi 
Shoxi sadap, sersavlat, 
O’zi katta badavlat. 
Suzishda zo’r yagona, 
Insonga hech bermas lat. 
 
(Qo’chqorning oldidagi suyakni oladi.) 
Ola Qo’chqor muloyim 
Olapar undan qolishmas. 
Xizmatga tayyor doim, 
Urishmas ham olishmas. 
(Itning oldiga kelib suyakni beradi) 
Qorningiz to’ysin oshga. 
Suyakni oling yonboshga. 
Xafalikni itqiting. — 
Sahro-yu, tog’u toshga! 
(Zumrad itning oldidan bedlarni olib Qochqorning oldiga qo’yadi.) 
Ovqatlanib,jindek  dam  oling.  Suv  ichkingiz  kelayotganga  o’xshaydi:  Arqonni  yechib 
yuborsam, o’zingiz borib ichib kelasizmi? 
QO’CHQOR: Ba… 
ZUMRAD:  Hozir… (
Ko’zi egilib yotgan  novdaga tushadi.
)  Arqon  bog’lab bechorani 
qiynab qo’yishibdi-ku! (
Novdaga bog’langan arqonni yechadi.
) 
Egilgan novda, 
Qaddingni rostla. 
Erkin nafas ol, 
Ko’rmagin zavol, 

---

(Novdani to’g’rilaydi). 
Yer, suvga havo 
Dardingga davo. 
Bo’lsin yer iqbol, 
Ko’rmagil zavol. 
(Zumrad novda tagidagi kesaklarni maydalab soladi. Do’ppisida suv olib kelib uning 
tagiga quyadi, novda ko’karib gullaydi). 
Ochilgin, gul-gul, 
Xandon tashlab kul. 
Ko’p-ko’p meva sol, 
Ko’rma hech zavol. 
(Novda shoxlarida meva paydo bo’ladi. Shu vaqt sada shoxida uy ko’rinib eshigi 
ochiladi. Qollari uzun, sochlari qor singari oppoq bo’lsa ham ahchagina baquvvat, istarasi 
issiq ayol uydan chiqib keladi. Ustidagi ko’kimtir libosi o’ziga quyib quyganday). 
OLAPAR:   Vov, vov, vov! 
SADA: Huv. Ha… 
QO’CHQOR: Ba, ba, ba… 
(O’rmonning har tomonidan aks sado eshitiladi. Zumrad hayajonda, jimlik). 
O’RMON ONASI: (dag’allik bilan) Ha, nima qilib yuribsan? 
ZUMRAD: Assalomu alaykum. 
O’RMON ONASI: (
sovuq
). Vaalaykum assalom. Qani yaqinroq kel. 
(Zumrad qo’rqa-pisa o’rmon onasi yoniga keladi. U Zumradning boshidan-
oyog’igacha tikilib chiqqach). 
Bor o’choqdan olov olib kel! 
ZUMRAD: Olov! 
O’RMON ONASI: Huv ana. Tutun chiqayotgan joyni ko’rayapsanmi? Bor, olib kel! 
(Zumrad hayron.) 
O’RMON  ONASI:  Nega  indamaysan?  Olib  kelishga  idish  yo’qmi?  Biron  narsa 
bo’lganida, o’zim olib kelardim. 
ZUMRAD: Hozir, buvijon. 
(Ichkariga kirib ketadi.) 
OLAPAR: Ishqilib, kuyib-netib o’tirmasa yaxshi edi. 
SADA: Hayronman. 
OLAPAR: Bechora qiz. 
O’RMON ONASI: (
qichqirib
). Jim! 
(O’rmonning har tomonidan aks sado ko’tariladi. Zumrad olov olib chiqadi.) 
OLAPAR: Rostakam olovmi? 
SADA: (
ohista
). Jim  
(Kampir  tor  yengidan  katta  chilim  oladi.  Olovni  chilimga  qo’yib  chekadi.  So’ng 
Zumradga tikiladi.) 
OLAPAR: Olov-ku! 
SADA: Vo ajab! 
OLAPAR: Kaftiga oldin kul solib, uni ustiga cho’g’ qo’yib chiqibdi. 
 
 

---

 
QO’CHQOR: Aqliga qara! Balli! 
O’RMON ONASI: Qani, ketdik. 
(Zumradning qo’lidan yetaklab sada shoxidagi uy tomon jo’naydilar.) 
Parda