Microsoft Word traktor va avtomobillar konstruktsiyasi doc

11-rasm. Uch pog'onali uzatmalar qutisining shakli.
Agar uzatmada bir necha juft tishli shesternalar ishtirok etsa, u holda uzatish sonini aniqlash uchun barcha juftliklarning nzatish nisbatlarini bir-biriga ko'paytirish kerak.
Ko'rib chiqilayotgan uzatmalar qutisi chizmasida birinchi uzatmani ulash uchun Z1, shesternani vilka (ayri) (4) yordamida Z’1 shesterna bilan ilashgunga qadar chapga surish kerak. Bunda birlamchi valdan (1) aylantiruvchi moment doimiy ilashishdagi Z3 va Z'3 shesternalar hamda birinchi uzatmani hosil qiluvchi Z', va Z' shesternalar orqali uzatiladi.
Birinchi uzatma uchun uzatish soni i1 = (Z'3/Z3)^(Z1/ Z’1) formula bilan aniqlanishi mumkin, bu yerda Z1, Z’1, Z'3, Z3 - shesternadagi tishlar soni.
Ikkinchi uzatma sinxronizatorni (2) vilka (3) yordamida o'ngga surish bilan ulanadi. Bu paytda Z₂ shesterna yetaklanuvchi valga blokirovka qilinadi, undagi aylantiruvchi moment iII = (Z3/Z3)^(Z2/Z’2) uzatish soni orqali aniqlanadi.
Uchinchi uzatmani sinxronizatorni (2) chapga surib olish mumkin. Ushbu holatda yetaklovchi va yetaklanuvchi vallar bir-biriga nisbatan qo'zg'almas qilib biriktiriladi, qutidagi uzatish soni o'zgarmaydi va birga teng bo'lib qoladi. Bunday uzatmani to'g'ri uzatma deyiladi. Undan avtomobilni katta tezlik bilan harakatlantirish uchun foydalaniladi.
Pog’onali mexanik uzatmalar qutisining tuzilishi va ishlash uslubi.
Tishli mexanizmli pog'onali mexanik uzatmalar qutisi hozirgi kunda juda keng tarqalgan. Bunday uzatmalar qutisio'zgartirilayotgan uzatishlar soni, odatda 4-5, ba'zida esa 8 va undan ko'p qiymatga ega. Uzatishlar soni qanchalik ko'p bo'lsa, dvigatel quvvatidan shunchalik yaxshi foydalaniladi va yonilg'i tejamkorligi ham ortadi, biroq bunda uzatmalar qutisining konstruksiyasi
murakkablashadi, vazni og'irlashadi, o'lchamlari oshadi va mavjud harakat sharoitlari uchun optimal bo'lgan uzatmalarni tanlash qiyinlashadi.
Avtomobil uzatmalar qutisining tishli mehanizmlari odatda silindrik tishli g'ildiraklardan iborat va qo'zg'almas geometrik o'qli yoki planetar qilib tayyorlanadi. Ikkita ilashib turgan tishli g'ildiraklarning kichigi shesterna, kattasi g'ildirak deb ataladi.