Microsoft Word texnik tizimlarni boshqarish fanidan

1.Xo’jalik hisobining moxiyati va mazmuni. 
Korxonalar o’z faoliyatini xo’jalik hisobi va tijorat hisobi usullari yordamida 
amalga oshiradilar. Korxonalar ixtiyoriylik asosida ittifokka, xo’jalik  uyushmalariga, 
kontsernlariga  hamda  faoliyatni  muvofiklashtirish,  ularning  huquqlarini  ximoya 
qilishni ta’minlash, tegishli davlat organlari va o’zga organlarda, shuningdek, xalqaro 
tashkilotlarda    umumiy  manfaatlarni  ximoya  qilish  maqsadida  tarmok,  mintaka, 
xududli  yoki  o’ziga  tamoyil  asosida  boshqa  birlashmalarga  kushilishlari  mumkin. 

---

 
81
Xo’jalik  hisobi  iqtisodiy  kotegoriya  sifatida  davlat  bilan  uning  quyi  xo’jalik 
bo’g’inlari  o’rtasidagi  munosabatlar  tizimini  tashkil  etadi,  bu  tizim  orkali  Mehnat 
jamoalari manfaatlari bilan davlat manfaatlarining birligiga erishiladi. Xo’jalik hisobi 
yuqoridan  beriladigan  bo’yruklar,  xo’jalikni  yuritish,  davlat  mulkidan  samarali 
foydalanish  xaqidagi ko’rsatmalarini shaxsiy  va  umum  manfaatlar bilan boglashning 
iqtisodiy usulidir. Xo’jalik yuritishning talablari, shakllari, tashkil toptirish, hisoblash 
tartibi,  korxona  huquqini  kengaytirish,  iqtisodiy  me’yornomalar  tizimi,  xaq  tulash 
jam’garmasini  aniqlash  usuli,  ijara  munosabatlari,  xo’jalik  yuritish  shakllarining 
rivojlanishlari  hamda  ijara,  xissadorlik  korxonalari,  assotsiatsiyalar,  shaxsiy  Mehnat 
faoliyatlari respublikamizning tarakkiy etishiga poydevor bo’ladi. Har xil mulkchilik 
shakllari  (davlat 
mulki; 
uning  tasarrufidan  chiqarish-ijara 
munosabatlari, 
xususiylashtirish,  xissadorlik;  jamoa  mulkini-davlat  mulkini  korxona  jamoasi  sotib 
olishi,  badal  tulab  korxona  kurish,  aktsiyalar  chiqarib,  ularni  sotish  yoki  shu  kabi 
boshqa yo’llar orkali paydo bo’ladi, kooperativ mulki; shaxsiy mulk,  kushma  mulk) 
uchun  xo’jalik  hisobi  munosabatlarining  shakllari  bir  xil  emas.  Xo’jalik  hisobining 
taksimlash  mezoniga  karab  ajratish  shakllari  tulaligicha    saklanib  kolmaydi. 
Jumladan,  soliklar,  chegirmalar  me’yori  va  turlari  o’zgaradi.  Ikkinchi  tomondan, 
korxona  mulklarini  davlat  tasarrufidan  chiqarish  va  xususiylashtirish  xo’jalik 
yuritishda  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  Bu  esa  tojorat  hisobiga  e’tiborni  oshiradi. 
Davlat  korxonalari  o’z  faoliyatlarnini  tijorat  hisobi  bo’yicha  xususiy  korxonalar  esa 
korxonaga  xujayinlikni  (egalikni)  rivojlantirish  talablari  asosida  yurgizadi. 
Tijoratlashtirish-xo’jalik  yuritish  yutuklariga  va  bozorga  mo’ljallangan  hamda 
iqtisodiy  tahilni  tushinib  yetishini  yaxshilash  va  xuddi  shu  yusinda  raqobatlashishi 
kobiliyatiga  yetishishdir.  Xususiylashtirish-ishlab  chiqarish  vositalariga  xususiy 
egalik  qilishga,  xususan  avtomobilga  TXK  da  esa  xususiy  raqobatli  iqtisodni 
yaratishga,  xizmat  ko’rsatish  vositalarini  okilona  ishlatishdagi  sifatli  texnik  xizmati 
ko’rsatishga  asoslangan.  Tijoratlashtirish-hodimlarni  o’ziga  xos  foydalanish 
harajatlari,  ijtimoiy  xizmat  harajatlari  bo’yicha  ta’minlashini  kamaytirish;  bozorni 
yaxshi  o’zlashtirish  va  xizmat  xaqini  oshirish  hisobiga  daromadni  oshirish 
tushiniladi. 

---

 
82
Xususiylashtirish-mablag  berish,  ishchi  kuchlarini  bushatish,  siyosiy 
nazoratni bushashtirish, menejmentining bo’lmasligidir.