Microsoft Word tarixi muhammadiy ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
260
Mana shu ahdnomani yuqorigi shahar ahllari Rasulullohdan keyin ham o‘zlarida saqlab 
keldilar. Ko‘p zamonlargacha podsholari oldida bu ahdnomaning hurmati saqlanmish edi.
Yana Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Tabukda turgan kunlarida Xolid ibn Validni 
to‘rt yuz kishiga bosh qilib, Duvmatul Jandal o‘lkasini fath qilmoqqa yubordilar. Bu ersa, 
Shom shahridan tuya yurishida olti kunlik yiroqlikda bo‘lgan qal’alik bir shahar edi. 
Arabistonning Shom tuprog‘iga tutashgan yerlarining birisidur. Bu o‘lkadagi yerlik 
arablar ustiga Rum podshosi Qaysar Hiraql Ukaydir ibn Abdulmalik nomli bir arabni o‘z 
diniga kirgizib podsho qilmish edi. Bu yerlarda nasoro arablaridan Bani Kinda qabilasi 
yashamoqda edilar. Rasulullohdan buyruq olib Xolid ibn Valid shu yurganicha podsho 
qal’asi ko‘rinadurgon joyga tushdi. Shu kechasi oyning to‘lgan tuni edi. 
Akidar xotini bilan qasr saroyi ustida yotmish ekan, Sahro ovlaridan bug‘u — maral, 
kiyiklar kelib, podsho saroyining qopqasiga (darvozasiga) surkanishib turganin ko‘rdi. 
Anda xotini: 
— Bu ajab ishdurkim, ov kiyiklari eshik oldimizga kelibdur. Bundoq ishni hech ko‘rganing 
bormi, o‘zi kelgan ovni qaysi kishi ovlamay qolur? — dedi. 
Xotinidan bu so‘zni anglab, bunday ovni qo‘ldan ketkazish yaxshi emasdur, deb darhol 
otlarini egarladi. Ov jabduqlarini olishib, kiyiklar keyinidan askarlari bilan quvlashib 
kelayotganida Xolid ibn Validga qarshi keldi. 
Dastlab orada bir oz chorpishma bo‘lib, Ukaydirning inisi shu urushda o‘ldirildi. So‘ngra 
xiyol o‘tkazmay qolganlarini asir oldilar. O‘ldirilgan kishini kimxob kiyimlari bilan 
Rasulullohga voqeani bildirish uchun choparchi yubordilar. Buning baxti qaytib ekan, 
taxt ustida o‘ltirgan kishi bir nafasda qo‘lga tushib, taxtaga tortildi. U baxtiqaro kiyiklarni 
ovlamoqqa chiqqan edi. Rasululloh ovchilariga yo‘liqib, o‘zi ov bo‘ldi. Shuning bilan Xolid 
ibn Valid asirlarni olib, Rasululloh oldilariga keldi. Ular bilan ko‘rishgach, Rasululloh 
yaxshi muomalada bo‘lib dinga da’vat qildilar. 
Qaysar dinidan chiqar bo‘lsam podsholigimdan ajrab qolgayman, degan xayolni qilib 
qabul qilmadi. Islom shariatida ersa dinga zo‘rlab kirgizish yo‘qdur. Shuning uchun 
Rasululloh ular bilan kelishib, har yili soliq to‘lab turish sharti bilan o‘z yurtiga 
qaytmoqqa ruxsat berdilar. 
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Tabukka tushgan kunlarida butun askarga qarata 
bir xutba o‘qidilarkim, bu o‘qigan xutbada insonlar uchun dunYo va oxiratlik eng kerakli 
so‘zlar keltirilgan edi. Agar biz musulmonlarga shu xutbadan boshqa hech so‘z 
Rasulullohdan qolmagan taqdirda ham, yolg‘iz shu xutbaning o‘zi ikki dunyoda bizga 
rahbarlik uchun yetarlik bo‘lur edi. Bu qutlug‘ xutbani hadis olimlarining allomalaridan 
bir necha zotlar o‘z kitoblarida keltirmishdurlar. 
Men faqir kitob yozuvchisi bu xutbaning asli arabchasini Islom olamining allomasi Ibn 
Qayyim Javziyyaning «Zodulma’od» degan kitobidan ko‘chirib yozdim. Buni o‘qiganlar 
tushunib, uning mazmunidan foydalansinlar, deb o‘z tilimizga tarjima qildim. Bu 
xutbaning arabchasi ushbudir: 
«Amma ba’du fainna asdaqolhadisi kitobullohi taolo. Va avsaqul uro kalimatut-taqva va 
xoyrul milali millatu Ibrohima. Va xoyrus-sunani sunnatu Muhammadin. Va ashraful 
hadisi zikrullohi. Va ahsanul qasasi hazal Qur’onu. Va xoyrul umuri avazimuxa va sharrul 
umuri muhdasotuho. Va ahsanul hadyi hadyul anbiyai. Va ashraful mavti qatlush-
shuhadai. Va a’mal a’ma azzalolatu ba’dal huda. Va hoyrul ilmi ma nafa’a, va shar-
rulamo amyul qalbi, valyadul ulya hoyrun minalyadis-sufla va ma qalla va kafa xoyrun 
mimma kasuro vaalha. Va sharrul ma’zirati hiyna yahzurul mavtu va sharrun-nadamati 
yavmal qiyamati. Va minan-nasi mallo ya’tis-salota illa duburan, va minhum manla 
yazkurulloha taala illa hujran va a’zamul xatoya allisonul kazubu. Va xoyrul g‘ina g‘inan-
nafsi va xayruz-zodittaqva. Va ra’sul hikmati maxofatullohi va xoyru ma vuqqiro fil 

---

Tarixi Muhammadiy. Alixonto’ra Sog’uniy