Microsoft Word tajyor mahsulotlarni hisobga olish

5. MAHSULOTNI CHIQARISHGA SARFLANGAN MATERIALLARNI 

NAZORAT QILISH. 

Ishlab  chiqarishda  materiallarning  sarflanishi  ustidan  nazorat  olib  borish  -  bu  bir  xil 

mahsulot  ishlab  chiqarishda  sarflangan  materiallarning  xaqiqiy  sonini  ularning  meoyorda 

ko`rsatilgan soni bilan taqqoslashdir. Bu o`rinda ular o`rtasidaga farq ortiqcha harajat yeki tejam 

bo`lishi mumkin. Materiallarning sarflanishi ustidan turli usullar yerdamida nazorat olib boriladi: 

hujjatlashtirish. inventar, partiya bo`yicha bichish va boshqalar. 

Birinchi  usul  yerdamida  materialning  bir  turini  ikkinchi  tur  bilan  almashtirilganda  vujudga 

keladigan  farq  hisobga  olinib,  talabnoma  bilan  rasmiylashtiriladi.  Ushbu  hujjatda  materialning 

meoyor  bo`yicha  sarflash  soni  va  almashtirilgan  materialning  sarflanishi  xususida  har  bir 

partiyasi  bo`yicha  aniqlanadi.  Buning  uchun  bichish  varaqasi  yuritiladi.  Unda  ishlab  chiqarish 

topshirigini  bajarish  uchun  berilgan  materialning  xaqiqatan  sarflanganligi  ko`rsatiladi.  Har  bir 

bichish varaqasi bo`yicha material sarflash natijasi aniqlanadi. 

Inventar  usuli  bo`yicha  material  sarflash  natijasi  hisobot  oyi  oxirida  chiqarilmay,  balki 

qolgan materialni inventarizatsiya qilish yo`li bilan aniqlanadi. 

Sarflangan materialning xaqiqiy soni sexlarda ishlatilmay qolgan materiallarning hisobot oyi 

boshidagi  qoldig`iga  sarflash  uchun  olingan  materialning  sonini  qo`shib,  inventarizatsiya 

natijasida aniqlangan ishlatilmay qolgan materiallar sonini ayirish yo`li bilan aniqlanadi. So`ngra 

sarflangan  materialning  xaqiqiy  soni  meoyordagi  son  bilan  solishtiriladi  va  o`rtadagi  farq 

---

 

14

aniqlanadi.  Materialning  meoyordagi  sarfi  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  sonini  bitta  mahsulotni 

ishlab chiqarish uchun belgilangan material meoyoriga ko`paytirish yo`li bilan aniqlanadi. 

Material  boyliklaridan  to`g`ri  foydalanish  maqsadida  har  bir  korxona  zarur  bo`lmagan 

materiallarning  bor  yeki  yo`qligini  tekshirib  ko`rishi  lozim.  So`ngra  bu  xaqda  yuqori 

tashkilotlarga  (vazirlik  yeki  boshqarmalarga)  maolum  qilinadi.  O`z    navbatida  yuqori  tashkilot 

zarur  bo`lmagan  materiallarni  kirim  orderidan  mavjud  korxonalar  o`rtasida  qayta  taqsimlaydi. 

Yuqori  tashkilotlar  tomonidan  qayta  taqsimlanmagan  materiallarni  korxona  boshqa 

tashkilotlarga  sotishi  mumkin.  Bunday  operatsiyalarga  quyidagicha  buxgalteriya  provodkalari 

tuziladi: 

1. Materialni haridorga jo`natish: 

D-t-45-«Jo`natilgan tovarlar». 

 K-t-10-«Materiallar» scheti. 

2. Sotish: 

D-t-51-«Hisob-kitob scheti».  

K-t-4b-«Mahsulot (ish, xizmat) realizatsiyasi» scheti. 

3. Sotishdan so`nggi buxgalteriya yozuvi: 

D-t-4b-«Mahsulot (ish, xizmat) realizatsiyasi» scheti.  

K-t-45-«Jo`natilgan tovarlar». 

Bu operatsiyalar schetlarda quyidagi ko`rinishda aks ettiriladi: 

D- 46 «Mahsulot realizatsiyasi» 

K-45-«Jo`natilgan tovarlar»