6.2.3-jadval
Korxona ishchilarini kuzatish natijalari
Yil mobaynida vaqtincha ishga
layoqatsizlik kunlari soni
Sex
Jami ishchilar, kishi
Kuzatildi,
kishi
o‘rtacha
dispersiya
I
1000
100
18
49
II
1400
140
12
25
III
800
80
15
16
Guruhlar ichida dispersiyalar o‘rtachasini hisoblaymiz:
25
.
30
80
140
100
80
16
140
25
100
49
2
2
=
+
+
+
+
=
=
∑
∑
x
x
x
ni
iNi
σ
σ
0,954 ehtimoli bilan o‘rtacha va chegaralangan xatoni aniqlaymiz:
29
,
0
3200
320
1
320
25
,
30
=
−
=
x
µ
∆x = 2 x 0,29 = 0,58
Tanlab olingan to‘plam o‘rtachasini hisoblaymiz:
кун
x
x
x
ni
х
ini
Х
6
.
14
80
140
100
80
15
140
12
100
18
=
+
+
+
+
=
=
∑
∑
0,954 ehtimoli bilan, hulosa qilish mumkinki, bir ishchining jami
korxona bo‘yicha vaqtincha ishga layoqatsizligini kunlarning o‘rtacha
soni quyidagi chegaralardan bo‘lar ekan:
14,6 - 0,58 ≤
X
≤ 14,6 + 0,58 ya’ni,
14,02 ≤
X
≤ 15,18
Belgilar proporsional differensiyasi bo‘yicha tanlab kuzatish uchun
66
hisoblab topilgan guruhlar ichidagi dispersiyadan foydalanib, har qaysi
sex bo‘yicha tanlama to‘plam hajmini aniqlaymiz:
17200
800
16
1400
25
1000
49
=
+
+
=
∑
x
x
x
N
i
i
σ
;
60
17200
800
16
320
;
130
17200
1000
49
320
;
130
17200
1000
49
320
3
2
1
киши
x
x
n
киши
x
x
n
киши
x
x
n
=
=
=
=
=
=
Hosil qilingan ma’lumotlarga asoslanib, tanlangan to‘plam o‘rtacha
hatosini aniqlaymiz:
28
,
0
80
60
1
60
800
16
1400
130
1
130
1400
25
1000
130
1
130
1000
49
3200
1
2
2
2
=
−
+
−
+
−
=
х
х
х
x
µ
Bu holda, o‘rtacha, shuningdek chegaralangan xato, bosh to‘plam
chegaralaridan bir qancha kichikroq bo‘ladi.
6.2.4. Uya (seriya)li tanlab kuzatish
Tanlashning bu usulini to‘plam birliklari kichikroq guruhlar yoki
uya (seriya)Larga birlashtirilgan to‘plam birliklari uchun qo‘llash
qo‘laydir. Shunday seriyalar sifatida tovar partiyalari, tayyor
mahsulotning ma’lum miqdordagi upakovkalari, talabalar guruhlari,
brigadalar va boshqa birlashmalar bo‘lish mumkin. Seriyalab tanlash
usulining mohiyati seriyalarni tasodifiy tanlash yoki mexanik tanlashdan
iborat bo‘lib, har qaysi guruh birliklarini yalpi kuzatishdan iboratdir.
Har bir guruh (seriya) ichidagi birliklar yalpi kuzatish o‘tkazilishi
sababli, seriyalab tanlash o‘rtacha xatosi (teng miqdordi seriyali
tanlashda) faqatgina guruhlararo (seriyalararo) disperensiyalardan
bo¼liq bo‘ladi va quyidagi formulalar bo‘yicha aniqlanadi:
r
2
δ
µ
=
(Qaytarilgan tanlash usuli)
−
=
R
r
r
1
2
δ
µ
(Qaytarilmagan tanlash usuli)
67
r - Tanlab olingan seriyalar soni;
R - seriyalar umumiy soni.
Guruhlararo
dispersiya
esa
quyidagi
formula
yordamida
hisoblanadi:
(
)
r
X
Xi
∑
−
=
2
2
σ
Xi-i- seriyalar o‘rtachasi;
X- jami tanlama to‘plam bo‘yicha umumiy o‘rtacha.
4-misol 20 ta nohiyalardan iborat bo‘lgan viloyatda seriyalab
tanlash (nohiyalarni) asosida hosildorlik tanlab kuzatildi. Nohiyalar
bo‘yicha tanlab olingan to‘plamning o‘rtachasi mos ravishda 14,5s\ga:
16,0s\ga, 15,5s\ga 15,0s\ga va 14,0s\gani tashkil etdi. 0,954 ehtimol
bilan jami viloyat bo‘yicha hosildorlikning chegaralarini aniqlang.
Yechish: Umumiy o‘rtachani hisoblaymiz:
14.5+16.0+15.5+15.0+14.0 75
X=---------------------------------------- = ------ = 15.0s\ga.
5 5
Guruhlar (seriyalar)aro dispersiya:
5
,
0
5
5
,
2
5
1
0
25
,
0
1
5
,
0
5
)
1
(
0
5
,
0
1
)
5
,
0
(
5
)
15
14
(
)
15
15
(
)
15
5
,
15
(
)
15
16
(
)
15
5
,
14
(
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
=
=
+
+
+
+
=
−
+
+
+
+
−
=
=
−
+
−
+
−
+
−
+
−
=
σ
Qaytarilmagan seriyali tanlash usuliga asosan chegaralangan
xatoni aniqlaymiz:
7
,
1
20
5
1
5
5
,
0
2
≈
−
=
∆
х
Shunday qilib, 0,954 ehtimoli bilan, viloyat bo‘yicha hosildorlik
quyidagi chegaralarda bo‘ladi;
15-1,7 ≤ X ≤. 15+1,7 yoki
13,3≤ X ≤ 16,7s\ga
68
Do'stlaringiz bilan baham: |