Microsoft Word статистика лотин 14. doc

4.2. Nisbiy miqdorlar to‘g‘risida tushuncha 
va ularning ifodalanishi 
 
Ijtimoiy - iqtisodiy xodisalar va jarayonlarning bir necha davridagi 
o‘zgarishlarini  o‘rganish  uchun  mutloq  miqdorlarni  taqqoslash  lozim. 
Ushbu 
davrdagi 
reja 
ko‘rsatkichlarining, 
tuzilgan 
shartnoma 
shartlarining bajarilishini ham haqiqiy va reja (shartnoma) ko‘rsatkichlar 
bilan  taqqoslab  aniqlanadi.  Bunday  mutloq  miqdorlarning  bir-biriga 
nisbatan  olinib  taqqoslanishi  nisbiy  miqdorlar  deyiladi.  Demak  nisbiy 
miqdorlarda  ikki  va  undan  ko‘proq  mutloq  miqdorlar  bir-biriga 

---

 
30 
taqqoslanadi.  Bunda  ko‘pincha  suratda  taqqoslanuvchi  miqdor,   
mahrajda - esa taqqoslovchi mutloq miqdor bo‘ladi.Nisbiy miqdorlardan 
xalq  xo‘jaligi  tarmoqlarining  rivojlanishi,  ijtimoiy  -  iqtisodiy 
ko‘rsatkichlarning o‘zgarishlarini aniqlashda juda ko‘p foydalaniladi. 
Shuning  uchun  ham  nisbiy  miqdorlar  tadqiqot  maqsadi,  mohiyati 
va  qanday  mutloq  miqdorlar  qatnashayotganiga  qarab  turlicha  bo‘lishi 
mumkin: 
Korxonalar,  firmalar  biznes-rejalarining  bajarilish  darajasini, 
to‘plamda  ayrim  guruhlarning  tarkibini  bilish  uchun,  joriy  yil  (ushbu 
davrdagi) ma’lumotlar taqqoslanadi. 
Xodisa  va  jarayonlarning  o‘zgarish  qonuniyatlarini  o‘rganish 
uchun,  ularning  bir  necha  yil  (o‘tgan  davrlar)  mobaynidagi  miqdorlari 
taqqoslanadi.