|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
78
Hibsdan qutilgan Rahmonquli Qo‘rboshi qochoq yigitlardan 2800 kishilik yangi qo‘shin tuzib yana
jangga kiradi. Kamchiq, Novgarzon, Kaltajon, Buruli, Pang‘oz, Kandir, Objaz, Shayit, Eshon oshuv
dovonlarini o‘z nazorati ostiga oladi.
Islom Polvon Qo‘qon atrofida harakatni o‘z qo‘liga olib, kurashni yanada kuchaytirib yubordi.
Aprel-avgust oylari mobaynida qizillarning mingdan ortiq askarini qirib, katta talafot yetkazdi.
Shermuhammadbek, Xolxo‘ja Eshon va Omon Polvonning birlashgan qismlari Vodil va
Uchqo‘rg‘on oralig‘idagi jangda g‘olib kelib, qizillarning bitta polkini qirib tashladilar.
Muhiddinbek, Isroil Qo‘rboshi, Yormat Maxsum, Sotiboldi Qozi va boshqa qo‘rboshilar O’sh—
O’zgan atroflarida faoliyatlarini jadallashtirib, qizil qo‘shinga katta zarbalar berdilar.
Shermuhammadbek G’orbuvoga qaytib kelgach, vodiyning turli tomonlariga quyidagi mazmundagi
maktub bilan choparlar yubordi:
“Men, Shermuhammadbek G’oziy, janglardan so‘ng yana G’orbuvodagi qarorgohimga qaytib
keldim. Kuch-quvvatim ko‘p va yana qo‘shimcha yigitlarni qabul qilyapman”.
Shundan so‘ng qizil qo‘shinda isyon ko‘tarib, qochoqlikda yurgan ko‘plab yigitlar G’orbuvoga
yakka-yakka va to‘p-to‘p bo‘lib kela boshladilar. 1920 yil yozi o‘rtalariga kelib, vodiydagi ozodlik
jangchilari miqdori 30 ming kishiga yetdi.
Milliy-ozodlik harakatidagi bu yuksalishni Frunze “bosmachilik frontining qayta tug‘ilishi” deb
baholadi. Turkiston Markaziy Ijroiya qo‘mitasining qaroriga muvofiq Farg‘ona hududida harbiy holat
e’lon qilindi. May oyining o‘rtalarida urushga bevosita rahbarlik qilish maqsadida Farg‘onaga Frunze
va Turkkomissiyaning raisi Eliava yetib keldilar. Ular kelishlari bilanoq viloyat partiya qo‘mitasining
kengaytirilgan majlisini chaqirib, viloyatda partiya ishini va bosmachilikka qarshi kurashni
kuchaytirish masalasini qo‘ydilar.
Vaziyatni joyida o‘rgangan Frunze Leninga telegraf orqali “...qattiq va keskin choralar ko‘rish
kerak, aks xolda Farg‘onani uzoq vaqtga yo‘qotamiz”, — degan fikrni bildirdi. U, shuningdek, Leninni
biroz tinchlantirish uchun bo‘lsa kerak, “Turkiston frontining asosiy kuchlari Farg‘onaga yo‘naltirildi”,
deb telegramma berdi.
24 mayda Frunzening “Farg‘ona vodiysining musulmon aholisiga murojaati” e’lon qilindi. Unda,
jumladan, shunday deyiladi:
“O’rtoq musulmonlar! Biz, Sovet hokimiyatining vakillari qon bilan sug‘orilgan, vayron etilgan
Farg‘onaning shahar va ovullari aholisiga o‘z so‘zimiz bilan murojaat etamiz... Endi xalq boshiga
tushgan falokat bo‘lgan bu bosmachilikka qarshi shafqatsiz kurash olib boriladi. Bu, sovet
hokimiyatining qat’iy qarori bo‘lib, menga Turkiston frontining qo‘mondoni sifatida bu vazifani juda
qisqa muddat ichida bajarish buyurilgan. Bu ishda men barcha jafo chekkan musulmon xalqidan
yordam va madad kutaman... O’z navbatida sizga ham, dehqon og‘aynilar, Sovet hokimiyati talab bilan
murojaat qiladi... Sizlar bir tanu bir jon bo‘lib bosmachilikni ildizi bilan quritish ishida hokimiyatga
yordamga kelishingiz kerak... Har bir volost, har bir qishloqda barcha bosmachi yoki ularning
homiylarini darhol qurolsizlantirib qamoqqa olish kerak. Ularning barcha josuslarini qo‘lga tushurmoq
lozim. Tez fursat ichida Sovet hokimiyatining bayrog‘i ostida do‘st va birodar oila sifatida
birlashingiz”.
Mahalliy tillarda 20 mingdan ortiq nusxada chop etilgan bu murojaat vodiy bo‘ylab tarqatildi.
Bir kun oldin esa, Frunze quyidagi buyruqqa imzo chekkan edi:
“Turkfront qo‘mondonining Farg‘ona fronti qo‘shinlariga “Bosmachilik qoldiqlarini uzil-kesil tor-
mor etish” haqidagi buyrug‘i.
1. Frontning barcha qismlari, qizil armiyachilari, komandirlari va komissarlari oldilariga qo‘yilgan
vazifaning naqadar muhimligiga ongli ravishda yondashsinlar va qisqa muddat ichida hal etuvchi
harakat olib borib, bosmachi shaykalarining qoldiqlarini yo‘q qilsinlar.
2. Dushmanning es-hushini yig‘ib olishiga yo‘l bermay, keskin va dadil harakat qilib, uni barcha
boshpanalaridan urib chiqarsinlar.
Mansurxo‘ja Xo‘jaev. Shermuhammadbek qo‘rboshi
Do'stlaringiz bilan baham: |
