Microsoft Word safety(eng, rus, uz). doc

Xavflarning sinflanishi. 
1. Kelib qikish tabiatiga ko’ra xavflar 
quyidagilarga 
bo’linadi: 
tabiiy, 
texnikaviy, 
antropogen (inson bilan bog’lik), ekologik, aralash 
(ikkita va undan ortiq).
2. Maxsus standartlar bo’yicha: fizik, kimyoviy, 
biologik va psixofiziologik. 
3. 
Salbiy 
oqibatlarning 
vaqt 
bo’yicha 
kelibchiqishiga ko’ra xavflar impulsli va kumulyativ 
(inson organizmida yig’iluvchi) bo’ladi. 

---

26 
4. Olib keluvchi oqibatiga ko’ra: toliqish, 
kasallanish, jaroxatlanish, xalokat, yong’in va o’lim 
xavflari. 
5. Keltiruvchi zarariga ko’ra: ijtimoiy, texnik, 
ekologik. 
6. Yakkalashi bo’yicha: litosfera, gidrosfera, 
atmosfera va kosmos bilan bog’lik bo’lgan xavflar. 
7. Kelib chiqish soxasiga ko’ra: turmushga, 
sportga, yo’l - transportiga, ishlab chiqarishga oid 
xavflarga bo’linadi. 
8. Tuzilishiga ko’ra xavflar oddiy va xosil 
qilingan (oddiylarning ta’sirida xosil qilingan) 
bo’ladi. 
9. Insonga ta’sir qilish xarakteriga qarab faol 
(aktiv) va sust (passiv) xavflar bo’ladi. 
Energiya hisobiga faollashadigan xavflar sust 
xavflarga kiradi, bularni insonning o’zi vujudga 
keltiradi. Bular: o’tkir (sanchiluvchiva kesuvchi) 
qo’zgalmas jismlar, insonlar yuradigan yuzalarning 
notekisligi, 
qiyaliklar, 
balandliklar, 
bir-biriga 
tegayotgan tekisliklar orasidagi ishkalanish va 

---

27 
boshqalar. Xavflarning baxtsiz xodisa yuz berishidan 
oldingi (aprior) va u yuz bergandan keyingi 
(aposterior) belgilari mavjud [1]. 
Faoliyatning potensial xavfi xaqida aksioma Xar 
qanday faoliyatning xavfliligini tasdiqlashga insoniyat 
tajribasi asos beradi. Faoliyatning bironta turi yo’qki, 
u abadiy xavfsiz amalga oshsa. O’z navbatida, 
quyidagi xulosani ifodalashimiz mumkin: xar qanday 
faoliyat 
potensial 
xavflidir. 
Bu 
tasdiqlanish 
aksiomatik xarakterga egadir. Berilgan aksioma faqat 
metodologik va evristik axamiyatga egadir.