Microsoft Word safety(eng, rus, uz). doc

Lazer nurlaridan saqlanish 
Ko'z hujayralarida yog'simon qavat mutlaqo 
yo'q, shuning uchun lazer ko'z uchun nihoyatda xavfli. 
Shuning 
uchun 
O'zbekiston 
Respublikasi 
Sog'liqni saqlash vaziriigi tomonidan optik kvant 
generatorlari bilan ishlayotgan kishilar uchun 
vaqtinchalik sanitariya normalarini belgilashda ko'z 
qobig'ining intensiv nurlangandagi yo'l qo'yilishi 
mumkin bo'lgan chegarasi, shuningdek, birmuncha 
nozik bo'lgan ko'z qorachig'i uchun chegara miqdorlar

---

158 
belgilangan.Yo'l qo'yilishi mumkin bo'lgan oqim 
zichligi rubinli lazerlar uchun 10
-8
- 2; 10
-2 
Dj/sm
2
, 
neodimli lazerlar uchun 10-7 - 2; 10~7 Dj/sm
2
(bularning ikkalasi impulsli rejimga bog'liq) Geliy 
neon uchun 10 -6 Dj/sm
2
(uzluksiz rejim) miqdorida 
belgilangan. 
Lazer nurlaridan saqlanish uchun to'siqlardan va 
xavfsizlik belgilaridan foydalaniladi. 
To'siq qurilmalari va belgilar xavfli zonada odam 
bo'lmasligini 
ta'minlaydi. 
Lazer 
ustanovkalari 
o'rnatiladigan xonalar alohida va maxsus jihozlangan 
bo'lishi kerak. 
Bunda lazer nuri asosiy o'tga chidamli devorga 
qarab yo'naltirilgan bo'lishi kerak. Bu devor va 
shuningdek, xonaning boshqa devorlari ham nur 
qaytarish koeffitsiyenti juda oz bo'lgan materiallardan 
bo'lishi kerak. Jihozlarning ustki qoplamalari va 
detallari yarqirash xususiyatiga ega bo'lmasligi kerak. 
Xonaning yoritilishi maksimal miqdorda bo'lishi 
kerak, chunki bu holda ko'z qorachig'i minimal 
kengaygan bo'ladi. 

---

159 
Lazer ustanovkalarini ma'lum masofadan turib 
boshqarishni ta'minlash va avtomatlashtirish yaxshi 
natija beradi. 
Shaxsiy muhofaza aslahalari sifatida Yorug’lik 
flltrli muhofaza ko'zoynagi, muhofaza to'siqlari 
sifatida xalat va qo'lqoplarni tavsiya qilish mumkin. 
Nazorat o'lchovlari maxsus usullar bilan tegishli 
apparaturalarni qo'llab olib boriladi. 
Radioaktiv nurlanishlardan saqlanish
 
Bir qancha ilmiy-tekshrish muassasalarida va 
sanoat korxonalarida har xil maqsadlar uchun 
radioaktiv moddalardan foydalaniladi. 
Masalan, mashinasozlik sanoatida radioaktiv 
moddalardan quyma detallardagi kamchiliklarni va 
payvand qilingan joylarning va detallarning sifatini 
aniqlashda 
keng 
qo'llaniladi. 
Kristallsimon 
moddalarning tarkibini tahlil qilish, ishlab chiqarish 
jarayonlarini nazorat qilish va avtomatlashtirishda 
ham radioaktiv nurlar yaxshi natija beradi. 

---

160 
Ionlashgan nurlar inson organizmiga zararli ta'sir 
ko'rsatib , og'ir kasalliklarning kelib chiqishiga 
sababchi bo'lishi mumkin. Uning ta'sirida inson og'ir 
kasallik hisoblanadigan nur, oq qon kasalligi va har 
xil xavfli shishlar, teri kasalliklariga duchor bo'lishi 
mumkin. Shuningdek, ionlashgan nurlar ta'sirida 
genetik ta'sirlanish, ya'ni keyingi avlodlarga ham ta'sir 
ko'rsatuvchi nasliy kasalliklar kelib chiqishi mumkin. 
Radioaktiv nurlarning eng xavfli joyi shundaki, 
inson organizmida bu kasallik yaqqol namoyon 
bo'lguncha hech qanday belgiga ega bo'lmaydi. 
Aniqlangandan keyingi holat esa nihoyatda og'ir 
bo'lishi va ko'pincha o'lim bilan tugashi mumkin. 
Radioaktiv moddalar bilan ishlaganda ishni 
to'g'ri tashkil qilish va muhofaza chora-tadbirlarini 
qo'llash xavfsizlikni ta'minlaydi.