Microsoft Word rmkl maruzalar matni Lotin

Mikroprotsessor  (MP)  deb  berilganlar  ustidan  arifmetik  va  mantiqiy 

amallar  bajaradigan  dasturiy-boshqariladigan  qurilmaga  aytiladi.  MP  bitta  yoki 

bir  nechta  KIS  ko‘rinishida  bajariladi.  Lekin  turli  MPli  texnika  yaratishda  bitta 

MP yetarli emas. Ixtiyoriy MP tizim dasturlar, berilganlar va berilganlarni qayta 

ishlash  natijalari,  ma’lumotlarni  kiritish-chiqarish  vositalari,  boshqaruv 

ob’ektlari  va  qayta  ishlash  natijalarini  aks  ettiruvchi  vositalar  o‘rtasida  aloqa 

bog‘lash kabi vositalardan tashkil topgan bo‘lishi kerak. 

MP  tuzilmasi  deganda  apparat  vositalar  va  ular  orasidagi  aloqa 

tushiniladi.  Apparat  vositalari  –  MP  qurilmalari  va  boshqa  KISlar  tuziladigan 

elektron sxemalardir. 

Har  bir  MP  tuzilmasida  ikkita  asosiy  qismni  ajratib  ko‘rsatish  mumkin: 

qayta  ishlanayotgan  va  boshqaruvchi.  MPning  qayta  ishlanuvchi  qismi  bo‘lib 

arifmetik-mantiqiy  qurilma  (AMQ)  hisoblanadi.  Zamonaviy  AMQlarda 

bajariladigan  asosiy  amallar  bo‘lib  arifmetik  qo‘shish  va  ko‘paytirish  amallari 

hisoblanadi.  Tuzilishi  ko‘ra  AMQlar  kombinatsion  qurilma  hisoblanadi  va 

xususiy  xotira  elementlariga  ega  bo‘lmaydi.  U  yoki  bu  amallarni  bajarish 

vaqtida oraliq natijalarni saqlash uchun o‘zgaruvchilarni kiritish uchun AMQlar 

registrlar bilan to‘ldiriladi. 

Protsessor  tuzilmalari  turlicha  bo‘lishi  mumkin.  Lekin  ularning 

ko‘pchiligini  shartli  ravishda  uchta  turga  kiritish  mumkin:  akkumulyatorli, 

umumiy maqsadlarga mo‘ljallangan registrli, stekli xotira blokili. 

Sodda  protsessorlar  komandalar  hisoblagichi,  komandalar  registri,  adres 

(manzil)  registri,  holatlar  registri,  akkumulyator  va  buferli  registrlardan  tashkil 

topgan  bo‘ladi.  Bunday  protsessorlar  odatda  akkumulyatorli  protsessorlar  deb 

ataladi,  chunki  barcha  arifmetik  va  mantiqiy  amallar,  hamda  ma’lumot  uzatish 

bo‘yicha amallar akkumulyator yordamida bajariladi. 

---

 

49

Registrlarning  ko‘pchiligi  universal  bo‘lgan  protsessorlar  ham  mavjud, 

ya’ni  ular  akkumulyatorlar,  indeks  registrlari,  stek  ko‘rsatgichi  va  shu  kabi 

amallarni  bajarishi  mumkin.  Ular  umumiy  maqsadlarga  mo‘ljallangan