Microsoft Word ramazon va taqvo ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
35
Masalan, bir kishi hajga ketmoqchi. Lekin, «Bir ozgina vaqt o’tsin, hali erta, qariganda 
boraman», – deydi. Namoz o’qimoqchi yoki biror savobli ish qilmoqchi, lekin, «Bir oz 
vaqt o’tsin, bola-chaqamni uyli-joyli qilib olay, yoshim keksaysin», – deydi. Aslida esa 
inson har qanday yaxshi, xayrli ishni o’z vaqtida bajarishga harakat qilishi kerak! Balki, 
xayrli ishni kechiktirish mumkindir, lekin tavba qilishni kechiktirish katta fojeadir. Ba’zi 
insonlar «Bir ozgina vaqt o’tsin, qirq yoshdan-ellik yoshdan o’tay,, shundoq bo’lsin, 
bundoq bo’lsin» – deb yana uzoq bir muddatni ko’zlab yuradilar. Xuddi mana shu 
kechiktirishga tasvif deyiladi. 
Bir birodarim bor edi. O’zi har jihatdan aqlli. Hattoki, fan nomzodi. Suhbatlashib 
qolsangiz, uning musulmonligiga hech shubha qilmaysiz. Lekin namoz o’qimaydi.
«Qani, namozni boshla endi!» – desangiz. 
«Bir oz vaqt o’tsin, boshlayman, domla! Xatolarimni bilaman, kamchiligimni 
tushunaman»,- deb yerga qaraydi. 
«Bilsang, boshla!» 
«Boshlayman o’qishni...» 
Xuddi mana shu boshlayman deyish tasvif deb ataladi. Bu tasvif shaytonning o’yin-
hiylalaridan biri. Chunki Shayton insonni xayrli ishlar qilishdan qaytarishga harakat 
qiladi. Aksincha, yomonlik qildirishni xohlaydi. Yomonlik qildira olmasa, yaxshilikni 
qildirmaslikka harakat qiladi. Yaxshilik qilishdan to’xtata olmasa, hech bo’lmasa uni 
kechiktirishga harakat qiladi. «Qilasan-da shu ishni, do’stim, lekin bir ozgina sabr qil! Bir 
necha yil o’tsin...» kabi soxta taskinlar bilan uni ortga qoldirib boraveradi. 
Tavba bu – hayotning eng ahamiyatli ishi. Tavba bu – Alloh taoloning yo’liga qaytish 
degani. Odamlar tavbani qo’liga tasbeh olib, «Astag’firulloh! Tavba, ey Alloh! Tavba 
qildim, ey Alloh!» – deb aytishdangina iborat deb tushunadilar. Unday emas.Tavba bu- 
Alloh yo’liga kirish, Alloh yaxshi ko’rgan bir qul bo’lish. 
Hazrati Ali roziyallohu anhu Kufa masjidlaridan biriga kiribdilar. U yerda bir kishi 
masjidning burchagida o’tirib tavba qilayotgan emish: «Tavba, yo Rabbiy! 
Astag’firullohal azim va atubu ilayh...» Shunda Hazrati Ali roziyallohu anhu uning yoniga 
borib, ««Ey birodar! Faqatgina tili bilan «Astag’firulloh, tavba» deyish yolg’onchilarning 
tavbasidir», – debdilar. 
Tavbaning mohiyati shundaki, agar inson noto’g’ri yo’lda bo’lsa, to’g’ri yo’lga kiradi. 
Namoz o’qimayotgan bo’lsa, namoz o’qiydi, ro’za tutmayotgan bo’lsa, ro’za tutadi, 
yomon axloqlari bo’lsa, ularni tark etadi. Alloh taoloning amrlarini bajarmayotgan bo’lsa, 
bajarishga harakat qiladi... Ya’ni haqiqiy qaytish qiladi. Buni ko’rgan kishilar: «Bu odam 
o’zgardi, yomon yo’ldan qaytdi», – deydilar. 
Kimdir qaytishni, o’zgarishni xohlamoqda-yu, lekin bu ishni kechiktirmoqda. Shuning 
uchun ham Alloh taolo: «Tavba qilishni xohlaysan-u, ammo qachongacha uni 
kechiktirasan?» – deb so’ramoqda. Shu bois Payg’ambarimiz sallallohu alayhi vasallam 
bir hadisi shariflarida shunday marhamat qiladilar: 
«O’limdan oldin tavbaga shoshilinglar». Qara, o’lim birdaniga keladi, qachon jon 
berishing ma’lum emas. Har xil noxush hodisalar, turli xastaliklar bor. Yoshni ham olib 

---

Ramazon va taqvo. Mahmud As’ad Jo’shon