Microsoft Word qiyomat alomatlari ziyouz com doc

Qiyomat qachon? 

 

Qiyomatning aniq vaqti yolg‘iz Allohgagina ma’lumdir. 

 

y7tΡθè=t↔ó¡o„

 

Ç⎯tã

 

Ïπtã$¡¡9$#

 

tβ$−ƒr&

 

$yγ8y™óß∆

 

(

 

ö≅è%

 

$yϑ¯ΡÎ)

 

$yγãΚù=Ïæ

 

y‰ΖÏã

 

’În1u‘

 

(

 

Ÿω

 

$pκÏk=pgä†

 

!$pκÉJø%uθÏ9

 

ωÎ)

 

uθèδ

 

4

 

ôMn=à)rO

 

’Îû

 

ÏN≡uθ≈yϑ¡¡9$#

 

ÇÚö‘F{$#uρ

 

4

 

Ÿω

 

ö/ä3‹Ï?ù's?

 

ωÎ)

 

ZπtGøót/

 

3

 

y7tΡθè=t↔ó¡o„

 

y7¯Ρr(x.

 

;’Å∀ym

 

$pκ÷]tã

 

(

 

ö≅è%

 

$yϑ¯ΡÎ)

 

$yγßϑù=Ïæ

 

y‰ΖÏã

 

«!$#

 

£⎯Å3≈s9uρ

 

usYò2r&

 

Ĩ$¨Ζ9$#

 

Ÿω

 

tβθßϑn=ôètƒ

 

∩⊇∇∠∪

 

 

«(Ey Muhammad), sizdan soat (ya’ni, Qiyomat) qachon voqe bo‘ladi, deb 

so‘raydilar. Ayting: «Uning bilimi faqatgina Parvardigorning dargohidadir. 

Vaqti-soati kelganida ham faqat O‘zi oshkor qilur. U (ya’ni, Qiyomat) samovot va 

yer uchun juda og‘ir (dahshatli) bir ishdir. U sizlarga faqat to‘satdan – 

kutilmaganda kelur». Go‘yo siz u haqda yaxshi biladigandek so‘raydilar. 

Ayting: «Uning bilimi faqatgina Alloh dargohidadir. Lekin juda ko‘p odamlar uni 

bilmaydilar» (A’rof, 187). 

 

Lekin Qiyomat yaqinlashganini taxminan bilish mumkin va bu ish shariatda ham 

qaytarilmagan. Qiyomatning katta va kichik shartlari sahih hadislarda bayon etilgan. Biz 

ularga qarab ko‘p narsani bilishimiz mumkin. Butun olamlar Parvardigori Alloh taologa 

hamdlar bo‘lsin. 

 

Shu bois voqeiy hodisalarga, zohir bo‘lgan alomatlarga asoslanishning Qiyomat 

yaqinligi xususida bahs yuritar ekanmiz, bu bilan befoyda yoki imkonsiz narsaga qo‘l 

urgan hisoblanmaymiz. Alloh haq yo‘ldan adashtirmasin! 

 

Ibn Hajar aytadi: «Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam): «Payg‘ambar qilib 

yuborilganimda Qiyomat va men mana bu (ikki barmog‘im)dek edi», deganlar. Qur’oni 

Karimda esa quyidagi mazmunda oyat nozil qilingan: 

 

---

Qiyomat alomatlari. Muhammad Salamat Jabar 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

65

¨βÎ)

 

©!$#

 

…çνy‰ΨÏã

 

ãΝù=Ïæ

 

Ïπtã$¡¡9$#

 

Ú^Íi”t∴ãƒuρ

 

y]ø‹tóø9$#

 

ÞΟn=÷ètƒuρ

 

$tΒ

 

’Îû

 

ÏΘ%tnö‘F{$#

 

(

 

$tΒuρ

 

“Í‘ô‰s?

 

Ó§øtΡ

 

#sŒ$¨Β

 

Ü=Å¡ò6s?

 

#Y‰xî

 

(

 

$tΒuρ

 

“Í‘ô‰s?

 

6§øtΡ

 

Äd“r'Î/

 

<Úö‘r&

 

ßNθßϑs?

 

4

 

¨βÎ)

 

©!$#

 

íΟŠÎ=tæ

 

7Î6yz

 

∩⊂⊆∪

 

 

«Darhaqiqat, yolg‘iz Allohning huzuridagina (Qiyomat) soati (qachon bo‘lishi 

to‘g‘risidagi) bilim bordir» (Luqmon, 34). 

 

Hadis va oyat ma’nolari bir-biriga zid emas. Chunki Qiyomatning yaqinligini bilish bu 

uning aynan qachon bo‘lishini aytish hisoblanmaydi» (Ibn Hajar so‘zi tugadi). 

 

Biz ham mana shu yo‘ldan boramiz. Qiyomatning yaqin qolganligi haqida bahs yuritar 

ekanmiz, uning muayyan vaqtini belgilashni barcha g‘oyiblarni bilguvchi Zotga havola 

qilamiz. 

 

O‘tgan bobda Qiyomat qoyimning yaqinligiga dalolat qiluvchi bir qancha hadislar 

aytildi. Ulardan ba’zi birlarini eslab o‘tamiz. 

 

106. Mustavrid ibn Shaddoddan rivoyat qilinadi: Rasululloh (sollallohu alayhi 

vasallam) dedilar: «Men Qiyomat soati nafasida yuborildim. Manavi (barmog‘im) 

bunisidan o‘zganidek undan o‘zdim». Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) ko‘rsatkich 

va o‘rta barmoqlariga ishora qildilar» (Termiziy va Tabaroniy rivoyati). 

 

Ibn Hajar «nafas» kalimasini yaqinlik ma’nosida sharh-lagan. 

 

Ibn Asir «Nihoya»da yozadi: «Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) «Men (Qiyomat) 

soati nafasida yuborildim», dedilar. Ya’ni, men Qiyomat qoyim vaqti yetilib qolgan 

paytda yuborildim. Faqat Alloh taolo uni bir oz keyinga surdi va meni mana shu nafasda 

yubordi». Bu yerda «nafas» yaqinlik ma’nosida qo‘llangan. 

 

Ba’zilar aytadiki: Alloh taolo Qiyomatga ham xuddi inson nafasi kabi nafas ato etgan. 

 

Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) aytmoqchilarki: «Men Qiyomatga yaqin bir 

paytda yuborildim. Xuddi yaqinda turgan kishining nafasi sezilganidek, uning nafasini his 

qildim».  

 

107. Anas ibn Molikdan (r.a.) rivoyat qilinadi: Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) 

dedilar: «(Payg‘ambar qilib) yuborilganimda, men va Qiyomat mana bu ikkisidek edik. 

(Ularning orasi) xuddi ulardan birining ikkinchisidan ortiqligidek». Rasululloh (sollallohu 

alayhi vasallam) ko‘rsatkich va o‘rta barmoqlarini juftlashtirdilar»  (Buxoriy va Muslim 

rivoyati). 

 

Ya’ni, o‘rta barmoqning ko‘rsatkich barmoqdan qanchalik uzunligiga qarab yana 

qancha muddat hayot davom etishini o‘ylang. 

 

Odam alayhissalomdan to Qiyomatga qadar yashash o‘rta barmoqchalik bo‘lsa, bu 

hayotning ko‘rsatkich barmoqchalik umri tugadi. Endi o‘rta barmoqning ko‘rsatkich 

barmoqdan uzunligi miqdorida hayot qoldi, xolos. 

---

Qiyomat alomatlari. Muhammad Salamat Jabar 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

66

Qozi Iyoz va boshqalar aytadi: «Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) o‘zlari bilan 

Qiyomat o‘rtasidagi muddatning kamligiga nisbatan aytilgan lafzlarning har xilligiga 

ishora qilganlar». 

 

Qurtubiy «Mufhim»da yozadi: «Hadisi sharifdan Qiyomat qoyimning yaqinlashgani va 

tezda kelishi xulosa qilinadi». 

 

«Tazkira»da yozadi: «Bu gapdan: «Qiyomat aynan falon kuni bo‘ladi», degan ma’no 

kelib chiqmaydi. Faqat jumla siyoqi Uning yaqin qolganiga dalolat qilyapti, xolos. Chunki 

Qiyomat shartlari ketma-ket bo‘ladi. Qur’onda ham: «Darhaqiqat, uning shartlari keldi», 

deyilgan». 

 

Imom Tabariy bir asarida Ibn Abbosning quyidagi so‘zini keltirgan: «Dunyo oxirat 

jumalaridan bir jumadir. U yetti ming yil». 

 

Mazkur rivoyat sanadida Yahyo ibn Ya’qub va Hammod ibn Abu Sulaymonlar ham bor. 

Ularni ba’zilar tanqid qilgan. Lekin Abu Hotam Yahyo haqida «Uning mahalli sidqdir», 

degan. Hammod esa Ko‘faning faqihi bo‘lgan. Uni Ibn Ma’in va boshqalar ishonchli kishi 

deb ta’kidlashgan. Demak, Ibn Abbosdan rivoyat qilingan bu mavquf hadis sanadi sahih 

ekan. Mazkur rivoyatni Tabariy Ka’bul Ahbor va Vahb ibn Munabbahlardan naql qilingan 

quyidagi rivoyatlardan ustun qo‘ygan. Vahb va Ka’bdan naql qilingan rivoyat: «Dunyo 

6000 yildir. Uning 5600 yili o‘tdi». 

 

Ibn Jarir «Sahihayn»da keltirilgan Ibn Umarning (r.a.) hadisini naql qiladi: Rasululloh 

(sollallohu alayhi vasallam) dedilar: «Sizlarning ajal (muhlat)ingiz sizlardan ilgari 

o‘tganlar ajali oldida asr namozidan kun botgunigacha (bo‘lgan muddatchadir)». 

 

Ibn Hajar yozadi: «Ibn Umarning ushbu hadisi muttafaqun alayh sahih hadisdir. Unga 

e’timod qilinadi. Hadisni ikki xil tushunish mumkin. 

 

Birinchi: Hadisdagi miqdor-muddat zohiriga ko‘ra tushunilmaydi. Faqat Qiyomatning 

yaqin qolgani tashbeh bilan aytilyapti, xolos. 

 

Ikkinchi: Hadis zohiriga ko‘ra olinadi. Demak, mana shu ummatning yerda yashash 

muddati taqriban kunning beshdan bir qismiga teng ekan» (Ibn Hajar so‘zi tugadi). 

 

Olimlar ushbu masalada turlicha fikr yuritganlar. Lekin bularning barchasi taxmin, 

xolos. Qiyomatning aynan qay soatda bo‘lishi yolg‘iz Allohgagina ayon. 

 

Shunisi aniqki, Qiyomat juda yaqin qolgan. Haq da’vatchisi nidosiga javob 

qaytaruvchi biron jon yo‘q. Vaholanki, Qiyomatning barcha kichik shartlari bo‘lib o‘tdi. 

 

z>utIø%$#

 

Ĩ$¨Ψ=Ï9

 

öΝßγç/$|¡Ïm

 

öΝèδuρ

 

’Îû

 

7's#øxî

 

tβθàÊÌ÷è•Β

 

∩⊇∪